Zastosowanie nieradialnego modelu SBM z ograniczeniami wag do pomiaru efektywności dydaktycznej w szkolnictwie wyższym
DOI:
https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2019.0984.0606Słowa kluczowe:
szkolnictwo wyższe, efektywność, SBM, AR, DEAAbstrakt
Cel: W artykule dokonano pomiaru efektywności działalności dydaktycznej szkolnictwa wyższego za pomocą nieradialnego modelu SBM, z ograniczeniami nałożonymi na wagi. Analizie, przeprowadzonej na dwóch poziomach, poddano 59 publicznych szkół wyższych w Polsce oraz 18 wydziałów Politechniki Warszawskiej jako wybranej szkoły wyższej – w 2014 r.
Metodyka badań: W badaniu dokonano oszacowania efektywności za pomocą nieradialnego modelu SBM z ograniczeniami nałożonymi na wagi (slack-based measure assurance region – SBM-AR).
Wyniki badań: Uzyskane wyniki wskazały, że niezależnie od przyjętego założenia badawczego jedynie Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Politechnika Gdańska, Politechnika Wrocławska – w przypadku uczelni wyższych, oraz Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych i Wydział Inżynierii Materiałowej – w przypadku wybranych wydziałów Politechniki Warszawskiej, okazały się w pełni efektywnymi jednostkami we wszystkich modelach i podejściach badawczych. Natomiast osiem uczelni i trzy wydziały są efektywne jedynie w pojedynczych przypadkach.
Wnioski: Nałożenie ograniczeń na wagi SBM pozwoliło zredukować nadmiarową liczbę efektywnych uczelni, jaką otrzymano w klasycznym podejściu.
Wkład w rozwój dyscypliny: Przeprowadzone badanie udowodniło, że przyjęcie odpowiedniego modelu DEA determinuje wyniki efektywności jednostek. Należy zatem wykorzystywać różne modele i na ich podstawie dokonywać całościowej oceny efektywności.
Downloads
Bibliografia
Altbach G., Salmi J. (2011), The Road to Academic Excellence: The Making of World-Class Research Universities, World Bank, Washington DC.
Banker R.D., Charnes A., Cooper W.W. (1984), Some Models for Estimating Technical and Scale Inefficiencies in Data Envelopment Analysis, „Management Science”, vol. 30, https://doi.org/10.1287/mnsc.30.9.1078.
Brzezicki Ł. (2017), Efektywność działalności dydaktycznej polskiego szkolnictwa wyższego, „Wiadomości Statystyczne”, vol. 678, nr 11.
Brzezicki Ł., Pietrzak P. (2017), Efektywność dwuetapowego procesu dydaktycznego w publicznych uczelniach technicznych, „Studia Ekonomiczne”, nr 2.
Brzezicki Ł., Prędki A. (2018), Zastosowanie metod DEA, SFA oraz StoNED do pomiaru efektywności publicznych szkół wyższych, „Wiadomości Statystyczne”, vol. 684, nr 5.
Brzezicki Ł., Wolszczak-Derlacz J. (2015), Ocena efektywności działalności dydaktycznej publicznych szkół wyższych w Polsce wraz z analizą czynników ją determinujących, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Ekonomia”, vol. 46, nr 1, https://doi.org/10.12775/AUNC_ECON.2015.006.
Charnes A., Cooper W.W., Rhodes, E. (1978), Measuring the Efficiency of Decision-making Units, „European Journal of Operational Research”, vol. 2, https://doi.org/10.1016/0377-2217(78)90138-8.
Cooper W.W., Seiford L.M., Tone K. (2007), Data Envelopment Analysis. A Comprehensive Text with Models, Applications, References and DEA-Solver Software, Springer, New York.
Ćwiąkała-Małys A. (2010), Pomiar efektywności procesu kształcenia w publicznym szkolnictwie akademickim, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Ćwiąkała-Małys A., Mościbrodzka M. (2016), Analiza efektywności finansowej szkolnictwa wyższego państw Unii Europejskiej – podejście nieparametryczne, „Prace Naukowe Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. Finanse i Rachunkowość”, nr 2.
Domagała A. (2013), Metoda DEA jako narzędzie wsparcia w procesie kupna-sprzedaży samochodów osobowych, „Studia Oeconomica Posnaniensia”, vol. 1, nr 10.
Johnes G., Tone K. (2017), The Efficiency of Higher Education Institutions in England Revisited: Comparing Alternative Measures, „Tertiary Education and Management”, vol. 23, https://doi.org/10.1080/13583883.2016.1203457.
Kao C., Hung H.T. (2008), Efficiency Analysis of University Departments: An Empirical Study, „Omega”, vol. 36, https://doi.org/10.1016/j.omega.2006.02.003.
Kozuń-Cieślak G. (2011), Wykorzystanie metody DEA do oceny efektywności w usługach sektora publicznego, „Wiadomości Statystyczne”, nr 3.
Nazarko J., Komuda M., Kuźmicz K., Szubzda E., Urban J. (2008), Metoda DEA w badaniu efektywności instytucji sektora publicznego na przykładzie szkół wyższych, „Badania Operacyjne i Decyzje”, nr 4.
Nucińska J. (2017), Uwarunkowania pomiaru efektywności finansowania edukacji – zarys problemu, „Progress in Economic Sciences”, nr 4, https://doi.org/10.14595/PES/04/007.
Pietrzak P., Brzezicki Ł. (2017), Wykorzystanie sieciowego modelu DEA do pomiaru efektywności wydziałów Politechniki Warszawskiej, „Edukacja”, vol. 142, nr 3, https://doi.org/10.24131/3724.170306.
Rusielik R., Świtłyk M., Wilczyński A. (2012), Efektywność publicznych uczelni technicznych w Polsce w latach 2007–2009, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, nr 246.
Simar L., Zelenyuk V. (2018), Central Limit Theorems for Aggregate Efficiency, „Operations Research”, vol. 166, nr 1.
Szuwarzyński A. (2014), Model DEA do oceny efektywności funkcjonowania publicznych uniwersytetów w Polsce, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, nr 348.
Szuwarzyński A., Julkowski B. (2014), Wykorzystanie wskaźników złożonych i metod nieparametrycznych do oceny i poprawy efektywności funkcjonowania wyższych uczelni technicznych, „Edukacja”, vol. 128, nr 3.
Thompson R.G., Singleton F.D., Thrall R.M., Smith B.A. (1986), Comparative Site Evaluations for Locating a High-energy Physics Lab in Texas, „Interfaces”, vol. 16.
Tone K. (2001), A Slacks-based Measure of Efficiency in Data Envelopment Analysis, „European Journal of Operational Research”, vol. 130, https://doi.org/10.1016/S0377-2217(99)00407-5.
Wolszczak-Derlacz J. (2013), Efektywność naukowa dydaktyczna i wdrożeniowa publicznych szkół wyższych w Polsce - analiza nieparametryczna, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk.
Wolszczak-Derlacz J., Parteka A. (2011), Efficiency of European Public Higher Education Institutions: A Two-stage Multicountry Approach, „Scientometrics”, vol. 89, https://doi.org/10.1007/s11192-011-0484-9.
Zelenyuk V. (2019), Aggregation of Efficiency and Productivity: From Firm to Sector and Higher Levels, „CEPA Working Papers Series”, WP062019,https://economics.uq.edu.au/files/14339/WP062019.pdf.
