Pracownicze plany kapitałowe jako mechanizm poprawy adekwatności systemu emerytalnego w Polsce
DOI:
https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2020.0985.0101Słowa kluczowe:
pracownicze plany kapitałowe, adekwatność dochodowa, system emerytalny, oszczędnościAbstrakt
Cel: Głównym celem badań jest ocena wpływu wprowadzenia pracowniczych planów kapitałowych (PPK) na adekwatność polskiego systemu emerytalnego. Wychodząc od trzech wymiarów adekwatności, sformułowano pomocnicze pytania badawcze: w jakim stopniu PPK wpłyną na wzrost przyszłych stóp zastąpienia w polskim systemie emerytalnym? czy PPK wpłyną na ograniczenie ubóstwa osób starszych w Polsce? czy PPK wpłyną na zmniejszenie zróżnicowania świadczeń emerytalnych ze względu na płeć? Odpowiedzi na te pytania stanowiły cele szczegółowe opracowania.
Metodyka badań: Wykorzystane metody badawcze obejmują metaanalizę rezultatów dotychczasowych badań, statystyczną analizę danych publikowanych przez instytucje publiczne oraz elementy ekonomicznej analizy prawa. Wnioski badawcze zostały sformułowane na podstawie rozumowania indukcyjnego opierającego się na syntezie rezultatów poszczególnych metod badawczych.
Wyniki badań: W rezultacie przeprowadzonych badań stwierdzono, że wpływ wprowadzenia PPK na poprawę adekwatności dochodowej polskiego systemu emerytalnego jest niejednoznaczny. PPK mogą wpłynąć na poprawę wąsko rozumianej adekwatności dochodowej systemu emerytalnego (wygładzenie konsumpcji w ujęciu indywidualnym). Uwzględniając wielowymiarowe podejście do adekwatności emerytur, rozwiązanie to należy jednak ocenić negatywnie. W szczególności zwraca się uwagę, że PPK nie przyczyniają się do zmniejszenia skali ubóstwa wśród emerytów oraz wyeliminowania nierówności ze względu na płeć.
Wnioski: PPK należy traktować jako instrument poprawy wysokości przyszłych świadczeń emerytalnych dla części społeczeństwa, a nie narzędzie służące do poprawy adekwatności dochodowej polskiego systemu emerytalnego rozumianej wielowymiarowo.
Wkład w rozwój dyscypliny: Badania i ocena wpływu wprowadzenia PPK na adekwatność dochodową polskiego systemu emerytalnego.Downloads
Bibliografia
The 2015 Pension Adequacy Report: Current and Future Income Adequacy in Old Age in the EU (2015), Publications Office of the European Union, https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=738&langId=en&pubId=7828&visible=0 (data dostępu: 25.04.2020).
The 2018 Ageing Report: Economic and Budgetary Projections for the 28 EU Member States (2016–2070) (2018), Publications Office of the European Union, https://ec.europa.eu/info/publications/economic-and-financial-affairs-publications_en (data dostępu: 25.04.2020).
The 2018 Pension Adequacy Report: Current and Future Income Adequacy in Old Age in the EU. Volume I (2018), Publications Office of the European Union, http://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/f0e89c3f-7821-11e8-ac6a-01aa75ed71a1/language-en (data dostępu: 25.04.2020).
Adekwatność dochodowa, efektywność i redystrybucja w systemach emerytalnych. Ujęcie teoretyczne, metodyczne i empiryczne (2016), red. F. Chybalski, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
Barr N., Diamond P. (2014), Reformy systemu emerytalnego. Krótki przewodnik, PWE, Warszawa.
Budżety gospodarstw domowych w 2018 r. (2018), GUS, Departament Badań Społecznych, https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5486/9/13/1/budzety_gospodarstw_domowych_w_2018.pdf (data dostępu: 25.04.2020).
Chłoń-Domińczak A., Strzelecki P. (2013), The Minimum Pension as an Instrument of Poverty Protection in the Defined Contribution Pension System – an Example of Poland, ,,Journal of Pension Economics and Finance”, vol. 12, nr 3, https://doi.org/10.1017/s1474747212000418.
Chybalski F. (2011), Adekwatność dochodowa systemów emerytalnych według celów OMC a reżimy emerytalne w Europie, ,,Polityka Społeczna”, nr 2.
Emerytury nowosystemowe wypłacone w grudniu 2019 r. w wysokości niższej niż wysokość najniższej emerytury (2020), ZUS, https://www.zus.pl/documents/10182/2564874/Emerytury+wyp%C5%82acone+w+XII+2019+w+wysoko%C5%9Bci+ni%C5%BCszej+ni%C5%BC+najni%C5%BCsza+emerytura.pdf/d96ba434-ba0e-1e8a-e87d-d92a6e08e504 (data dostępu: 2.05.2020).
Golinowska S. (1993), Ewolucja i kierunki reform bazowych systemów emerytalno-rentowych na świecie (w:) Bazowe systemy emerytalno-rentowe na świecie, vol. 1, red. S. Golinowska, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.
Gołębiowski G., Russel P. (2018), Pracownicze plany kapitałowe a bezpieczeństwo finansowe Polaków, ,,Studia Ekonomiczne”, nr 358.
Góra M. (2003), System emerytalny, PWE, Warszawa.
Góra M., Rutecka J. (2013), Elastyczny system emerytalny a potrzebny jego uczestników, ,,Ekonomista”, nr 6.
Jakubowski S. (2019), Świadczenia z pracowniczych planów kapitałowych, ,,Rozprawy Ubezpieczeniowe”, nr 2(32), https://doi.org/10.32078/JOIN.32.07.
Jedynak T. (2016), The Directions of the Development of Supplementary Pension Scheme in Poland, ,,Rozprawy Ubezpieczeniowe”, nr 3(22).
Jedynak T. (2017), Luka emerytalna a potencjał do oszczędzania gospodarstw domowych w Polsce, ,,Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej Organizacja i Zarządzanie”, nr 73.
Jedynak T. (2018), Wpływ wprowadzenia pracowniczych planów kapitałowych na wysokość przyszłych świadczeń emerytalnych w Polsce, ,,Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i Praktyka”, nr 137.
Jedynak T. (2019), The Shape of the Pension Scheme in Poland in the Light of the Conventional Multi-pillar Typologies, ,,Problemy Polityki Społecznej”, vol. 44, nr 1, https://doi.org/10.31971/16401808.44.1.2019.4765
Jędrzychowska A., Kwiecień I., Poprawska E. (2020), The Motherhood Pension Gap in a Defined Contribution Pension Scheme – the Case of Poland, „Sustainability”, vol. 12, nr 11, https://doi.org/10.3390/su12114425.
Kalinowski S. (2014), Ubóstwo emerytów w Polsce, ,,Economia XXI Wieku”, nr 1, https://doi.org/10.15611/e21.2014.1.02.
Łaszek A. (2018), Pracownicze Plany Kapitałowe nie zastąpią dłuższego wieku emerytalnego, Forum Obywatelskiego Rozwoju, https://for.org.pl/pl/a/6212,analiza-10/2018-pracownicze-plany-kapitalowe-nie-zastapia-dluzszego-wieku-emerytalnego (data dostępu: 25.04.2020).
Owczarek J., Więckowska B. (2011), Ryzyko dopłaty do emerytury minimalnej w nowym systemie emerytalnym w Polsce, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu”, nr 181.
Pension Adequacy in the European Union 2010–2050 (2012), Publications Office of the European Union, https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/06564f3e-5207-4b57-aea5-7664168e5582 (data dostępu: 25.04.2020).
Pensions at a Glance 2013: OECD and G20 Indicators (2013), OECD Publishing, https://op.europa.eu:443/en/publication-detail/-/publication/d72c5336-1b12-46c9-a8cf-59bb470628f7 (data dostępu: 25.04.2020).
Pensions at a Glance 2019: OECD and G20 Indicators (2019), OECD Publishing, https://doi.org/10.1787/b6d3dcfc-en.
PPK – rewolucja w oszczędzaniu. Pracownicze Plany Kapitałowe jako standard na rynku pracy w dużych firmach (2019), Polski Fundusz Rozwoju, Warszawa.
Program Budowy Kapitału a przyszłe emerytury i rozwój polskiej gospodarki. Ocena skutków planowanej reformy emerytalnej (2018), PwC, http://igte.pl/wp-content/uploads/2019/06/Program-Budowy-Kapitalu-a-przyszle-emerytury-i-rozwoj-polskiej-gospodarki.pdf (data dostępu: 25.04.2020).
Prusik A., Balcerowski M. (2018), Wybrane aspekty prawne Pracowniczych Planów Kapitałowych, http://www.instytutemerytalny.pl/wp-content/uploads/2018/03/Wybrane-aspekty-prawne-PPK-15-marca-2018.pdf (data dostępu: 25.04.2020).
Ratajczak J. (2019), Równość w systemie emerytalnym. Emerytury kobiet i mężczyzn w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
Rocznik statystyczny ubezpieczeń społecznych 2015–2017 (2019), ZUS, https://www.zus.pl/baza-wiedzy/statystyka/rocznik-statystyczny-ubezpieczen-spolecznych (data dostępu: 25.04.2020).
Różnice w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn w Polsce w 2016 r. (2018), GUS, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-zatrudnieni-wynagrodzenia-koszty-pracy/roznice-w-wynagrodzeniach-kobiet-i-mezczyzn-w-polsce-w-2016-r-,12,2.html (data dostępu: 25.04.2020).
Rutecka J. (2012), Zakres redystrybucji dochodowej w ubezpieczeniowym systemie emerytalnym, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
Rutecka-Góra J. (2019), Efekty zachęt podatkowych w dodatkowym systemie emerytalnym w Polsce (w:) Ubezpieczenia. Wyzwania rynku, red. I. Kwiecień, P. Kowalczyk-Rólczyńska, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
Rządowy projekt ustawy o pracowniczych planach kapitałowych (2017), druk sejmowy nr 2811, http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/F338297AC7646292C12582FF0029D544/%24File/2811.pdf (data dostępu: 25.04.2020).
Struktura wysokości świadczeń wypłacanych przez ZUS po waloryzacji w marcu 2019 roku (2019), ZUS, https://www.zus.pl/o-zus/aktualnosci/-/publisher/aktualnosc/1/struktura-wysokosci-swiadczen-po-waloryzacji-od-1-marca-2019-r_/2796126 (data dostępu: 25.04.2020).
Ubóstwo w Polsce w latach 2015 i 2016 (2017), GUS, https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5487/1/8/1/ubostwo_w_polsce_w_latach_2015-2016.pdf (data dostępu: 25.04.2020).
Ustawa z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych, Dz.U. poz. 2215.
Uzasadnienie do projektu ustawy o pracowniczych planach kapitałowych z 8.02.2018 r. (2018), http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12308305/12491764/12491765/dokument329983.pdf (data dostępu: 25.04.2020).
