Koszt społeczny w rachunkowości
DOI:
https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2020.0988.0401Słowa kluczowe:
koszt społeczny, raportowanie niefinansowe, rachunkowość odpowiedzialności społecznej, dyrektywa w sprawie ujawniania informacji niefinansowych, informacje niefinansowe, koszty efektów zewnętrznychAbstrakt
Cel: Celem artykułu jest zaproponowanie definicji pojęcia kosztu społecznego w rachunkowości w kontekście rozważań nad rolą i kierunkami rozwoju rachunkowości w dobie zrównoważonego rozwoju.
Metodyka badań: Do osiągnięcia celu wykorzystano metody jakościowe: metodę analizy literatury i metodę wnioskowania logicznego.
Wyniki badań: Rolą rachunkowości jest dostarczanie informacji o wpływie działalności przedsiębiorstw na społeczeństwo i środowisko. Na konieczność tę wskazują: nurt rachunkowości społecznej odpowiedzialności, teoria legitymizacji, koncepcja całkowitego rachunku kosztów oraz dyrektywa w sprawie ujawniania informacji niefinansowych.
Wnioski: Istniejąca w rachunkowości definicja kosztu wymaga rozszerzenia. Wyodrębnienie i określenie kategorii kosztu społecznego w rachunkowości daje możliwość prowadzenia kolejnych, niezwykle ważnych badań w tym zakresie, m.in. dotyczących pomiaru i wyceny kosztów społecznych, oraz jego uwzględniania w ramach wyniku finansowego przedsiębiorstwa.
Wkład w rozwój dyscypliny: Wyodrębnienie i uwzględnienie kosztu społecznego w rachunkowości przyczyni się do rozszerzenia zakresu badań w obszarze rachunkowości społecznej odpowiedzialności oraz uzupełni definicję kosztu przedsiębiorstwa w dobie zrównoważonego rozwoju.
Downloads
Bibliografia
Adamczyk J. (2019), The Quality of Non-financial Information in the Perspective of Data Disclosure, ,,Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, vol. 63, nr 10, https://doi.org/10.15611/pn.2019.10.11.
Aerts W., Cormier D. (2009), Media Legitimacy and Corporate Environmental Communication, ,,Accounting, Organizations and Society”, vol. 34, nr 1, https://doi.org/10.1016/j.aos.2008.02.005.
Aluchna M., Kytsyuk I., Roszkowska-Menkes M. (2018), Raportowanie społecznej odpowiedzialności biznesu. Przypadek spółek z WIG20, ,,Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów”, nr 170.
Antczak J. (2014), Informacje o środowisku w systemie rachunkowości, ,,Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, nr 329, https://doi.org/10.15611/pn.2014.329.01.
Antheaume N. (2004), Valuing External Costs – from Theory to Practice: Implications for Full Cost Environmental Accounting, ,,European Accounting Review”, vol. 13, nr 3, https://doi.org/10.1080/0963818042000216802.
Archel P., Husillos J., Larrinaga C., Spence C. (2009), Social Disclosure, Legitimacy Theory and the Role of the State, ,,Accounting, Auditing & Accountability Journal”, vol. 22, nr 8, https://doi.org/10.1108/09513570910999319.
Bebbington J., Gray R.H. (2001), An Account of Sustainability: Failure, Success and a Reconceptualization, ,,Critical Perspectives on Accounting”, vol. 12, nr 5, https://doi.org/10.1006/cpac.2000.0450.
Bebbington J., Russell S., Thomson I. (2017), Accounting and Sustainable Development: Reflections and Propositions, ,,Critical Perspectives on Accounting”, vol. 48, https://doi.org/10.1016/j.cpa.2017.06.002.
Bek-Gaik B., Surowiec A. (2019), Raportowanie zintegrowane w praktyce polskich spółek – próba oceny jakości ujawnień, ,,Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, vol. 63, nr 11, https://doi.org/10.15611/pn.2019.11.14.
Bengtsson S., Sjöborg L. (2004), Environmental Costs and Environmental Impacts in a Chemical Industry, Doctoral Dissertation, M. Sc. Thesis, Chalmers University of Technology, Göteborg, Sweden.
Beuren I.M., Boff M.L. (2011), Predominant Strategies of Legitimacy in Environmental and Social Disclosures, ,,Management Research: Journal of the Iberoamerican Academy of Management”, vol. 9, nr 1, https://doi.org/10.1108/1536-541111146641.
Biadacz R. (2016), Czynniki warunkujące rozwój rachunkowości w XXI wieku – wybrane problemy, ,,Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia”, nr 2(80), https://doi.org/10.18276/frfu.2016.2.80/2-02.
Biadacz R. (2017), Rachunkowość społeczna w świetle badań polskich autorów, ,,Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, nr 94(150), https://doi.org/10.5604/01.3001.0010.4993.
Chojnacka E., Jadanowska E. (2020), Użyteczność i korzyści ujawniania informacji niefinansowych – wyniki badania ankietowego przeprowadzonego wśród spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, ,,Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, vol. 106, nr 162, https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.8998.
D’Onza G., Greco G., Allergini M. (2016), Full Cost Accounting in the Analysis of Separated Waste Collection Efficiency: A Methodological Proposal, ,,Journal of Environmental Management”, vol. 167, https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2015.09.002.
Dascalu C., Caraiani Ch., Lungu C.I., Colceag F., Guse G.R. (2010), The Externalities in Social Environmental Accounting, ,,International Journal of Accounting & Information Management”, vol. 18, nr 1, https://doi.org/10.1108/18347641011023252.
Dyląg R., Puchalska E. (2014), Raportowanie zagadnień środowiskowych i społecznych, ,,Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, nr 75(131), https://doi.org/10.5604/16414381.1098727.
Fagerström A., Kågström J., Hartwig F. (2019), Sustainability Accounting for Externalities, ,,Sustainability”, vol. 12, nr 3.
Famielec J., Brodniewicz E. (2006), Odzwierciedlenie aspektów ochrony środowiska w sprawozdawczości małych i średnich przedsiębiorstw w świetle ustawy o rachunkowości, Opracowanie na zlecenie Ministerstwa Gospodarki, Białystok–Kraków.
Fijałkowska J. (2013), Zakres ujawnień w raportach społecznej odpowiedzialności i zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw, ,,Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, nr 311.
Gabrusewicz T. (2010), Rachunkowość odpowiedzialności społecznej w kształtowaniu zasad nadzoru korporacyjnego, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
Gabrusewicz T. (2011), Rola systemu współczesnej rachunkowości w teorii zrównoważonego rozwoju, ,,Zeszyty Naukowe/Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu”, nr 174.
Garstecki D. (2015), Czy rachunkowość społecznej odpowiedzialności zasługuje na miano paradygmatu?, ,,Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, nr 388.
Georgiou O., Jack L., (2011), In Pursuit of Legitimacy: A History behind Fair Value Accounting, ,,The British Accounting Review”, vol. 43, nr 4, https://doi.org/10.1016/j.bar.2011.08.001.
Gray R., Bebbington J. (2001), Accounting for the Environment, Sage, London.
Gray R., Javad M., Power D.M., Sinclair C.D. (2001), Social and Environmental Disclosure and Corporate Characteristics: A Research Note and Extension, ,,Journal of Business Finance & Accounting”, vol. 28, nr 3–4, https://doi.org/10.1111/1468-5957.00376.
Higgins C., Stubbs W., Milne M. (2018), Is Sustainability Reporting Becoming Institutionalised? The Role of an Issues-based Field, ,,Journal of Business Ethics”, vol. 147, nr 2, https://doi.org/10.1007/s10551-015-2931-7.
Jasch C. (2003), The Use of Environmental Management Accounting (EMA) for Identifying Environmental Costs, „Journal of Cleaner Production”, vol. 11, nr 6, https://doi.org/10.1016/S0959-6526(02)00107-5.
Jasinski D., Meredith J., Kirwan K. (2015), A Comprehensive Review of Full Cost Accounting Methods and Their Applicability to the Automotive Industry, ,,Journal of Cleaner Production”, vol. 108, https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2015.06.040.
Jastrzębowski A. (2014), Teoria legitymizacji a funkcje rachunkowości, „Studia Oeconomica Posnaniensia”, vol. 2, nr 4(265).
Kassenberg A. (2011), Globalne problemy ekologiczne i ich konsekwencje dla rozwoju gospodarczego, „Biuletyn PTE”, nr 2(52).
Kawacki M. (2018), Ujawnianie informacji niefinansowych w raportach rocznych spółek, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, praca doktorska.
Kosiuk A. (2013), Rachunkowość odpowiedzialności społecznej spółek giełdowych indeksu RESPECT, ,,Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, nr 311.
Krasodomska J. (2014a), Informacje niefinansowe w sprawozdawczości spółek, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków.
Krasodomska J. (2014b), Rachunkowość społeczna – perspektywa światowa i krajowa, ,,Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, nr 329, https://doi.org/10.15611/pn.2014.329.20.
Krasodomska J. (2018), Raportowanie zintegrowane a społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw, ,,Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, nr 503.
Lament M. (2017), Raportowanie informacji niefinansowych w zakładach ubezpieczeń w Polsce, ,,Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, nr 91, https://doi.org/10.5604/01.3001.0009.8024.
Liu J., Taylor D. (2008), Legitimacy and Corporate Governance Determinants of Executives’ Remuneration Disclosures, Corporate Governance, ,,The International Journal of Business in Society, vol. 8, nr 1, https://doi.org/10.1108/14720700810853400.
Łada M. (2016), Legitymizacja a społecznie odpowiedzialna rachunkowość, ,,Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej Zarządzanie”, nr 23, t. 2, https://doi.org/10.17512/znpcz.2016.3.2.01.
Łada M., Kozarkiewicz A. (2013), Teoria legitymizacji w badaniach z zakresu rachunkowości, ,,Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, nr 71(127), https://doi.org/10.5604/16414381.1061654.
Macuda M. (2015), Rachunkowość odpowiedzialności społecznej – raportowanie zagadnień środowiskowych, ,,Studia Oeconomica Posnaniensia”, vol. 3, nr 1.
Martyniuk T., Romanchuk K. (2019), Corporate Social Responsibility Reporting – Polish and Ukrainian Experience, ,,Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie”, nr 43(3).
Matuszak Ł. (2015), Raportowanie o społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw (CSR) za pomocą narzędzia legitymizacji przedsiębiorstw, ,,Studia Oeconomica Posnaniensia”, vol. 3, nr 1.
Mikulska T., Michalczuk G. (2014), Raportowanie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa, ,,Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 827. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia”, nr 69.
Milne M.J., Gray R. (2007), Future Prospects for Corporate Sustainability Reporting Sustainability Accounting and Accountability 1.
Nowak A. (2014), Problemy pomiaru społecznej odpowiedzialności biznesu, ,,Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, nr 329, https://doi.org/10.15611/pn.2014.329.25.
Ogden S., Clarke J. (2005), Customer Disclosures, Impression Management and the Construction of Legitimacy, ,,Accounting, Auditing & Accountability Journal”, vol. 18, nr 3, https://doi.org/10.1108/09513570510600729.
Ogrodnik P. (2019), Standardy stosowane w raportowaniu niefinansowym przez polskie spółki z sektora odzież i obuwie, notowane na rynku podstawowym Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, ,,Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów”, nr 173.
Papaj-Wlisłocka E. (2020), Uwarunkowania ujawnień danych niefinansowych w sprawozdaniach z działalności spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, praca doktorska.
Paszkiewicz A., Szadziewska A. (2011), Raportowanie rozwoju zrównoważonego przedsiębiorstw według wytycznych GRI, ,,Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 668. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia”, nr 41.
Piontek B. (1999), Koszty środowiskowe w rachunku kosztów funkcjonowania kopalni węgla kamiennego, Rocznik Ochrona Środowiska, t. 1, Środkowo-Pomorskie Towarzystwo Naukowe Ochrony Środowiska, Koszalin.
Power M.K. (2003), Auditing and the Production of Legitimacy, ,,Accounting, Organizations and Society”, vol. 28, nr 4, https://doi.org/10.1016/s0361-3682(01)00047-2.
Remlein M. (2015), Doświadczenia polskich grup kapitałowych w zakresie zintegrowanej sprawozdawczości, ,,Studia Oeconomica Posnaniensia”, vol. 3, nr 1.
Remlein M. (2019), Społecznie odpowiedzialne inwestycje w sprawozdawczości przedsiębiorstw, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
Rogall H. (2010), Ekonomia zrównoważonego rozwoju: teoria i praktyka, Zysk i S-ka, Poznań.
Rubik J. (2018), Raportowanie niefinansowe spółek RESPECT INDEX po zmianach, ,,Studia Ekonomiczne”, nr 369.
Sikacz H., Wołczek P. (2017), Analiza raportów informacji niefinansowych spółek z RESPECT Index, ,,Marketing i Rynek”, nr 11.
Skoczylas W. (2019), Społeczna odpowiedzialność biznesu w świetle analizy zawartości raportów niefinansowych spółek makrosektora produkcja przemysłowa i budowlano-montażowa, ,,Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, nr 103(159), https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.3081.
Śnieżek E. (2016), Raportowanie społecznej odpowiedzialności biznesu. Studium przypadku Lasów Państwowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Śnieżek E., Perlińska M. (2012), Rachunkowość i sprawozdawczość finansowa w dobie zrównoważonego rozwoju, ,,Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica”, nr 276.
Stanek-Kowalczyk A.N. (2019), Czynniki wpływające na zakres danych ujawnianych przez przedsiębiorstwa w raportach niefinansowych, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, praca doktorska.
Szadziewska A. (2012), Klasyfikacja i ujmowanie kosztów środowiskowych przedsiębiorstwa w sprawozdaniach zewnętrznych, ,,Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, nr 65(121),
Szadziewska A. (2013), Rola rachunkowości w pomiarze efektywności działań CSR, ,,Zarządzanie i Finanse”, R. 11, nr 4, cz. 4.
Szadziewska A. (2014a), Prezentowanie informacji na temat społecznej odpowiedzialności w sprawozdawczości zewnętrznej przedsiębiorstw, ,,Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, nr 329, https://doi.org/10.15611/pn.2014.329.28.
Szadziewska A. (2014b), Rachunkowość jako źródło informacji na temat realizacji strategii społecznej odpowiedzialności biznesu, ,,Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, nr 75(131), https://doi.org/10.5604/16414381.1098779.
Unerman J., Bebbington J., O’Dwyer B. (2018), Corporate Reporting and Accounting for Externalities, ,,Accounting and Business Research”, vol. 48, nr 5, https://doi.org/10.1080/00014788.2018.1470155.
Zyznarska-Dworczak B. (2014), System rachunkowości zarządczej w dobie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, ,,Studia Oeconomica Posnaniensia”, vol. 2, nr 5(266).
Zyznarska-Dworczak B. (2015). Wiarygodność raportowania zintegrowanego w świetle strategiczno-informacyjnego paradygmatu rachunkowości, ,,Studia Oeconomica Posnaniensia”, vol. 3, nr 1.
Zyznarska-Dworczak B. (2018), Legitimacy Theory in Management Accounting Research, ,,Problemy Zarzadzania”, vol. 16, nr 1(72), https://doi.org/10.7172/1644-9584.72.12.
