Teoria płacy wydajnościowej przed Harveyem Leibensteinem
DOI:
https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2022.0995.0103Słowa kluczowe:
płaca wydajnościowa, teoria zatrudnienia, błędy poznawcze, ekonomia klasyczna, ekonomia neoklasycznaAbstrakt
Cel: Celem artykułu jest przedstawienie idei płacy wydajnościowej przed publikacją pracy H. Leibensteina pt. Economic Backwardness and Economic Growth. Jest to analiza błędu poznawczego polegającego na odrzucaniu danych empirycznych niezgodnych z dominującą teorią.
Metodyka badań: Cel został zrealizowany przez analizę porównawczą treści wcześniejszych prac ekonomicznych.
Wyniki badań: Treści, które znaleźć można w pracy H. Leibensteina z 1957 r., wielokrotnie pojawiały się we wcześniejszych publikacjach, były jednak marginalizowane, gdyż uwzględnienie efektów płacy wydajnościowej mogłoby prowadzić do sformułowania teorii ekonomicznej niezgodnej z dominującą filozofią społeczną leseferyzmu. H. Leibenstein wskazywał, że w wielu sytuacjach wyższe płace prowadzą do wzrostu efektywności. Dzieje się tak w przypadku robotników otrzymujących bardzo niskie płace, ponieważ dzięki wyższym dochodom lepiej się odżywiają i regenerują siły, a to prowadzi do wzrostu ich sił fizycznych. Pewną rolę w opisie skutków płacy wydajnościowej odgrywały też jej aspekty motywacyjne. Efekty opisane przez H. Leibensteina były w rzeczywistości wcześniej znane zarówno wielu teoretykom ekonomii, jak i praktykom zarządzania. Stosowali je menedżerowie, np. R. Owen, bracia Cadbury i H. Ford, a opisywali uznani ekonomiści od A. Smitha do A. Marshalla.
Wnioski: Wielokrotne pojawianie się i następujące po nim zapominanie o płacy wydajnościowej jest więc dobrym przykładem częstego błędu poznawczego polegającego na marginalizowaniu faktów sprzecznych z dominującymi teoriami, które bywają traktowane jako anomalie niepodważające samej teorii.
Wkład w rozwój dyscypliny: Przeprowadzona analiza może stać się częścią szerzej zakrojonych badań, które dotyczyłyby przyczyny odrzucania jednych, a akceptowania innych teorii. Artykuł jest przyczynkiem do tego rodzaju badań.
Downloads
Bibliografia
Akerlof G.A. (1982), Labor Contracts as Partial Gift Exchange, „The Quarterly Journal of Economics”, vol. 97(4), https://doi.org/10.2307/1885099.
Blaug M. (1973), Ricardian Economics. A Historical Study, Greenwood, Westport.
Blaug M. (2000), Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Bludnik I. (2010), Neokeynesizm: analiza teoretyczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
Cadbury E., Shann G. (1907), Sweating, Headley Brothers, London.
Cairnes J.E. (1874), Some Leading Principles of Political Economy Newly Expounded, Macmillan, London.
Clark J.B. (2005), The Distribution of Wealth. A Theory of Wages, Interest and Profit, Cosimo Classics, New York.
Dellheim Ch. (1987), The Creation of a Company Culture: Cadburys, 1861–1931, „American Historical Review”, vol. 92(1).
Dzionek-Kozłowska J. (2007), System ekonomiczno-społeczny Alfreda Marshalla, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Ehrenberg R.G., Smith R.S. (2018), Modern Labor Economics. Theory and Public Policy, 13th ed., Routledge, London–New York.
Ford H. (2006), Moje życie i dzieło, współpraca S. Crowther, Instytut Praktycznej Edukacji, Osielsko.
Freeden M. (1978), The New Liberalism. An Ideology of Social Reform, Clarendon Press, Oxford.
Giza W. (2013), Zawodność rynku. Powstanie i rozwój idei, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków.
Gorb P. (1951), Robert Owen as a Businessman, „Bulletin of the Business Historical Society”, vol. 25(3), https://doi.org/10.2307/3111280.
Grzybek D. (2018), Kwestia płacy roboczej w klasycznej ekonomii politycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Harris J. (1984), Unemployment and Politics. A Study in English Social Policy 1886–1914, Clarendon Press, Oxford.
Hobhouse L.T. (1893), The Labour Movement, T. Fisher Unwin, London.
Husted B.W. (2015), Corporate Social Responsibility Practice 1800–1914: Past Initiatives and Current Debates, „Business Ethics Quarterly”, vol. 25(1), https://doi.org/10.1017/beq.2014.1.
Katz L.F. (1986), Efficiency Wage Theories: A Partial Evaluation, „NBER Macroeconomics Annual”, vol. 1, https://doi.org/10.1086/654025.
Keynes J.M. (1919), The Economic Consequences of the Peace, Macmillan, London.
Kwiatkowski E. (2002), Bezrobocie. Podstawy teoretyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Leibenstein H. (1963), Rozwój i zacofanie gospodarcze. Studia z teorii rozwoju gospodarczego, PWN, Warszawa.
Longe F.D. (1934), A Refutation of the Wage-Fund Theory of Modern Political Economy as Enunciated by Mr. Mill, M.P and Mr. Fawcett, M.P., John Hopkins Press, Baltimore.
Marshall A. (1898), Elements of Economics of Industry, 2nd ed., Macmillan, London.
Marshall A. (1890), Principles of Economics, Macmillan, London.
Marshall A. (1920), Principles of Economics, 8th ed., Macmillan, London.
Mayer T. (1996), Prawda kontra precyzja w ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
McCloskey D.N. (1998), The Rhetoric of Economics, 2nd ed., The University of Wisconsin Press, Madison.
McCulloch J.R. (1825), The Principles of Political Economy: With a Sketch of the Rise and Progress of the Science, W. and C. Tait, Edinburgh.
McCulloch J.R. (1826), An Essay on the Circumstances Which Determine the Rate of Wages, and Condition of Labouring Classes, A. Black and W. Tait, Edinburgh.
Mill J.S. (1965), Zasady ekonomii politycznej i niektóre jej zastosowania do filozofii społecznej, t. 1, PWN, Warszawa.
Owen R. (1920), The Life of Robert Owen by Himself, G. Bell and Sons, London.
Owen R. (1959), Wybór pism, PWN, Warszawa.
Podmore F. (1906), Robert Owen. A Biography, vol. 1, Hutchinson, London.
Pullen J. (2014), The Marginal Productivity Theory of Distribution. A Critical History, Routledge, London–New York.
Raff D.M.G., Summers L.H. (1987), Did Henry Ford Pay Efficiency Wages?, „Journal of Labour Economics”, vol. 5(4), Part 2: The New Economics of Personnel, https://doi.org/10.1086/298165.
Romer D. (2000), Makroekonomia dla zaawansowanych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Samuelson P.A. (1978), The Canonical Classical Model of Political Economy, „Journal of Economic Literature”, vol. 16(4).
Senior N.W. (1837), Letters on the Factory Acts as It Affects the Cotton Manufacture, B. Fellowes, London.
Shapiro C., Stiglitz J.E. (1984), Equilibrium Unemployment as a Worker Discipline Device, „American Economic Review”, vol. 74(3).
Smith A. (2007), Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, t. 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Snowdon B., Vane H.R. (2005), Modern Macroeconomics: Its Origins, Development and Current State, Edward Elgar, Cheltenham.
Snowdon B., Vane H.R., Wynarczyk P. (1998), Współczesne nurty teorii makroekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Stiglitz J.E. (1974), Alternative Theories of Wage Determination and Unemployment in LDC’s: The Labor Turnover Model, „The Quarterly Journal of Economics”, vol. 88(2), https://doi.org/10.2307/1883069.
Townsend J. (1971), A Dissertation on the Poor Laws. By a Well-Wisher to Mankind, University of California Press, Berkeley–Los Angeles.
Walker F.A. (1876), The Wages Question: A Treatise on Wages and the Wages Class, Henry Holt and Company, New York.
Weiss A. (1980), Job Queues and Layoffs in Labor Markets with Flexible Wages, „Journal of Political Economy”, vol. 88(3), https://doi.org/10.1086/260884.
