Ewolucja trendów i zagrożeń w konsumpcji żywności w świetle celów zrównoważonego rozwoju
DOI:
https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2022.0995.0104Słowa kluczowe:
zrównoważony rozwój, konsumpcja żywności, trendy, zagrożeniaAbstrakt
Cel: Zidentyfikowanie głównych trendów i zagrożeń związanych z konsumpcją żywności oraz omówienie ich związków z 17 celami zrównoważonego rozwoju (CZR).
Metodyka badań: Wykorzystano metodę analizy danych wtórnych, w tym oficjalnych raportów i statystyk, analizę krytyczną literatury przedmiotu, analizę porównawczą oraz metodę syntezy i wnioskowania logicznego.
Wyniki badań: Najczęściej pojawiającymi się trendami są konsumpcja uważna i świadoma, ekokonsumpcja, foodsharing, fruganizm, freeganizm, konsumpcja spersonalizowana oraz hedonistyczna. Zauważa się też rozwój klimatarianizmu. Za główne zagrożenia uznano m.in.: coraz większe trudności związane z wyżywieniem populacji, rosnącą liczbę osób z obniżoną odpornością, zmiany klimatu, pojawienie się pandemii COVID-19 oraz innych chorób odzwierzęcych, patologie na rynku żywności, występowanie alergenów oraz brak kultury bezpieczeństwa żywności.
Wnioski: Analiza postulatów zawartych w CZR pozwala potwierdzić ich zbieżność z potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa żywności i żywnościowego. Przyczynkiem do rozwoju nowych trendów bywają często zagrożenia w tym obszarze. W świetle wyzwań CZR oraz skutków pandemicznych i postpandemicznych ważne są potrzeby i trendy o charakterze hedonistycznym, m.in. łączące się z kwestią zapewnienia zdrowia i większej dbałości o własną kondycję psychiczną i fizyczną. Ponadto sytuacja w Ukrainie na pewno sprzyja rozwojowi konsumpcji współdzielonej, kolaboratywnej.
Wkład w rozwój dyscypliny: Dokonanie przeglądu i usystematyzowanie trendów oraz zagrożeń w konsumpcji żywności z perspektywy poszczególnych celów zrównoważonego rozwoju. Jest to pierwsza tego typu publikacja w kraju.
Downloads
Bibliografia
'5 trendów na rynku żywności, które podbiją 2018 rok (2018), https://infowire.pl/generic/release/382641/5-trendow-na-rynku-zywnosci-ktore-podbija-2018-rok (data dostępu: 4.05.2022).
Ackerman G., Peterson H. (2020), Terrorism and COVID-19: Actual and Potential Impacts, „Perspectives on Terrorism”, vol. 14(3).
Adugu E. (2014), Boycott and Buycott as Emerging Modes of Civic Engagement, „International Journal of Civic Engagement and Social Change”, vol. 1(3), https://doi.org/10.4018/ijcesc.2014070104.
Angus A. (2018), Top 10 Global Consumer Trends for 2018. Emerging Forces Shaping Consumer Behaviour, Euromonitor International, https://go.euromonitor.com/white-paper-economies-consumers-2018-global-consumer-trends-EN.html (data dostępu: 4.05.2022).
Angus A., Westbrook G. (2019), Top 10 Global Consumer Trends 2019, https://go.euromonitor.com/white-paper-EC-2019-Top-10-Global-Consumer-Trends.html (data dostępu: 4.05.2022).
Angus A., Westbrook G. (2020), Top 10 Global Consumer Trends 2020, https://go.euromonitor.com/white-paper-EC-2020-Top-10-Global-Consumer-Trends.html (data dostępu: 4.05.2022).
Angus A., Westbrook G. (2022), Top 10 Global Consumer Trends 2022, https://go.euromonitor.com/white-paper-EC-2022-Top-10-Global-Consumer-Trends.html (data dostępu: 4.05.2022).
Cele zrównoważonego rozwoju (2022), UNIC Warsaw, https://www.un.org.pl/ (data dostępu: 4.05.2022).
Czernyszewicz E., Kopiński Ł. (2020), Systemy i standardy zapewnienia jakości oraz bezpieczeństwa owoców i warzyw. Teoria i praktyka, Instytut Naukowo-Wydawniczy „Spatium”, Radom.
Dakin B.C., Ching A.E., Teperman E., Klebl C., Moshel M., Bastian B. (2021), Prescribing Vegetarian or Flexitarian Diets Leads to Sustained Reduction in Meat Intake, „Appetite”, vol. 164, https://doi.org/10.1016/j.appet.2021.105285.
EFSA (European Food Safety Authority), Afonso A., Garcia Matas R., Gkrintzali G., Maggiore A., Merten C., Rortais A., Robinson T. (2020), Technical Report on EFSA’s Activities on Emerging Risks in 2019, „EFSA Supporting Publication”, vol. 17(9), https://doi.org/10.2903/sp.efsa.2020.EN-1924.
Emerging Risks Identification in Food and Feed for Human Health, red. H.P.J.M. Noteborn, B.W. Ooms, M. de Prado (2005), VWA – Food and Consumer Product Safety Authority Directorate of Research and Risk Assessment, Hague.
The Future of Food Safety. There Is No Food Security Without Food Safety (2019), FAO, http://www.fao.org/3/ca4289en/CA4289EN.pdf (data dostępu: 4.05.2022).
General Principles of Food Hygiene CXC 1-1969. Adopted in 1969. Amended in 1999. Revised in 1997, 2003, 2020 (2020), Codex Alimentarius. International Food Standards, FAO, WHO, Rome, https://www.fao.org/fao-who-codexalimentarius/sh-proxy/en/?lnk=1&url=https%253A%252F%252Fworkspace.fao.org%252Fsites%252Fcodex%252FStandards%252FCXC%2B1-1969%252FCXC_001e.pdf (data dostępu: 4.05.2022).
Grzybowska-Brzezińska M., Grzywińska-Rąpca M. (2018), Rynek żywności ekologicznej w aspekcie rozwoju zjawiska świadomej konsumpcji, „Handel Wewnętrzny”, nr 2(373).
A Guide to World Food Safety Day 2021 (2021), Safe Food Now for a Healthy Tomorrow, FAO, WHO, https://www.who.int/publications/m/item/a-guide-to-world-food-safety-day-2021 (data dostępu: 4.05.2022).
Kozłowska-Burdziak M. (2019), Warunki bezpieczeństwa żywnościowego Polski (ze szczególnym uwzględnieniem województwa podlaskiego), „Optimum. Economic Studies”, nr 3(97), https://doi.org/10.15290/oes.2019.03.97.03.
Kozłowski K., Rutkowska A. (2018), Megatrendy w konsumpcji żywności a marketing społecznie zaangażowany, „Handel Wewnętrzny”, nr 2(373).
Krysztofiak J., Pawlak K., Kołodziejczak M. (2020), Regionalne zróżnicowanie problemu niedożywienia na świecie, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Poznań.
Niedek M., Krajewski K. (2021), Frugalizm w kontekście ekonomicznych i aksjologicznych uwarunkowań zrównoważonego wzorca konsumpcji (w:) Antropologiczne i przyrodnicze aspekty konsumpcji nadmiaru i umiaru, red. R.F. Sadowski, A. Kosieradzka-Federczyk, A. Klimska, Krajowa Szkoła Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego, Warszawa.
Ordabayeva N., Fernandes D., Han K., Jung J. (2021), How Politics Shapes Consumption Behavior, „Impact at JMR”, https://www.ama.org/how-politics-shapes-consumption-behavior/ (data dostępu: 4.05.2022).
Prado N.B. do, Moraes G.H.S.M. de (2020), Environmental Awareness, Consumption of Organic Products and Gender, „Revista de Gestão”, vol. 27(4), https://doi.org/10.1108/REGE-11-2019-0120.
Rostek A., Zalega Z. (2015), Freeganizm wśród młodych polskich i amerykańskich konsumentów, „Zarządzanie Innowacyjne w Gospodarce i Biznesie”, nr 1(20).
Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r., https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=celex%3A32002R0178 (data dostępu: 4.05.2022).
Sheth J.N., Sethia N.K., Srinivas S. (2011), Mindful Consumption: a Customer-Centric Approach to Sustainability, „Journal of the Academy of Marketing Science”, vol. 39, https://doi.org/10.1007/s11747-010-0216-3.
Skrzypek A. (2021), Digitalny klient nowej ery – Klient 4.0, „Problemy Jakości”, r. 53, nr 7–8.
Tkaczyk S., Kołuda J. (2013), Nowe trendy konsumenckie a sukces organizacji, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, Seria: Administracja i Zarządzanie”, nr 24(97).
Wallace C.A., Sperber W.H., Mortimore S.E. (2021), Food Safety for the 21st Century. Managing HACCP and Food Safety Throughout the Global Supply Chain, John Wiley & Son, Oxford.
Westbrook G., Angus A. (2021), Top 10 Global Consumer Trends 2021, https://go.euromonitor.com/white-paper-EC-2021-Top-10-Global-Consumer-Trends.html (data dostępu: 4.05.2022).
Wiśniewska M.Z., Czernyszewicz E. (2022), Survey of Young Consumer’s Attitudes Using Food Sharing Attitudes and Behaviors Model, „British Food Journal”, 24.03.2022, https://doi.org/10.1108/BFJ-09-2021-1025.
Wiśniewska M.Z., Wyrwa J. (2022), Bezpieczeństwo żywności i żywnościowe w okresie pandemii. Ujęcie interdyscyplinarne, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Zielona Góra.
Woolf A.D. (2022), Yushchenko (dioxin), 2004 and Markov (ricin), 1978: Two political poisonings (w:) History of Modern Clinical Toxicology, red. A.D. Woolf, Academic Press, London.
Zagrożenia chemiczne w żywności (2019), Europejski Trybunał Obrachunkowy, Luksemburg.
Zalega T. (2013), Nowe trendy i makrotrendy w zachowaniach konsumenckich gospodarstw domowych w XXI wieku, „Konsumpcja i Rozwój”, nr 2(5).
