Zarządzanie ryzykiem psychospołecznym w systemie zarządzania BHP
DOI:
https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2022.0998.0405Słowa kluczowe:
system zarządzania BHP, ryzyko psychospołeczne, norma ISO 45003, 2021, środki kontroliAbstrakt
Cel: Celem artykułu jest określenie możliwości wdrożenia wytycznych normy ISO 45003:2021 dotyczących zarządzania ryzykiem psychospołecznym i promowania dobrego samopoczucia w pracy do systemu zarządzania BHP zgodnego z wymaganiami normy ISO 45001:2018.
Metodyka badań: Zastosowaną metodą badawczą jest analiza norm i piśmiennictwa dotyczących bezpieczeństwa i zdrowia psychospołecznego. Normy ISO 45001:2018 oraz ISO 45003:2021 stanowiły główny przedmiot badań.
Wyniki badań: Przeanalizowano najważniejsze wytyczne normy ISO 45003:2021, które mogą wykorzystać organizacje w ramach swoich systemów zarządzania BHP. Największe trudności przy zastosowaniu wytycznych ISO 45003:2021 mogą sprawiać organizacjom brak osób kompetentnych do identyfikacji zagrożeń i oceny ryzyka psychospołecznego oraz obawy pracowników związane z wypowiadaniem się w kwestiach dotyczących aspektów psychospołecznych. Podano przykłady zagrożeń psychospołecznych, jak również działań, które można podjąć w celu zarządzania ryzykiem psychospołecznym i poprawy samopoczucia pracowników.
Wnioski: Normy ISO 45001:2018 i ISO 45003:2021 zalecają uwzględnianie ryzyka psychospołecznego w ramach systemu zarządzania BHP. Organizacje mogą zastosować zaproponowany model dostosowania istniejącego systemu zarządzania BHP do wytycznych normy ISO 45003:2021. Zaleca się podjęcie przez organizacje współpracy z psychologiem i włączenie go do zespołu odpowiedzialnego za wdrożenie wytycznych normy ISO 45003:2021, a także regularne korzystanie z jego pomocy. Konieczne jest uwzględnianie aspektów psychospołecznych w programach szkoleń dla wszystkich pracowników i audytorów wewnętrznych.
Wkład w rozwój dyscypliny: Scharakteryzowano sposób wdrożenia wytycznych dotyczących ryzyka psychospołecznego do systemu zarządzania BHP i opracowano model dostosowania istniejącego systemu do wytycznych normy ISO 45003:2021.Downloads
Bibliografia
Babula G. (2021), Bezpieczeństwo w pracy problemem naszych czasów – zagrożenia psychospołeczne, „Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa”, R. 14, nr 2(51).
Caponecchia C., Mayland E.C. (2020), Transitioning to Job Redesign: Improving Workplace Health and Safety in the COVID-19 Era, „Occupational and Environmental Medicine”, vol. 77(12), https://doi.org/10.1136/oemed-2020-106969.
Charina K.S. (2022), Rol ISO 45003:2021 w uprawlenii biezopasnostju raboczich miest w czasti psichołogiczeskogo zdorowja rabotn (w:) Norma. Zakon. Zakonodatielstwo. Prawo, Matieriały XXIV Mieżdunarodnoj nauczno-prakticzeskoj konfieriencyi mołodych uczonych, red. O.A. Kuzniecowa, Piermskij Gosudarstwiennyj Nacyonalnyj Issledowatielskij Uniwiersitiet, Perm.
Cox T., Griffiths A., Leka S. (2005), Work Organization and Work-related Stress (w:) Occupational Hygiene, 3rd ed., red. K. Gardiner, J.M. Harrington, Blackwell Publishing, Oxford.
Dyrektywy ISO/IEC. Część 1. Skonsolidowany Suplement ISO – Procedury specyficzne dla ISO (2020), wyd. 11, Polski Komitet Normalizacyjny, Warszawa.
European Agency for Safety and Health at Work, Kantar Public (2020), Third European Survey of Enterprises on New and Emerging Risks, 2019 (ESENER-3), https://doi.org/10.5255/UKDA-SN-8690-1.
Forastieri V. (2016), Prevention of Psychosocial Risks and Work-related Stress, „International Journal of Labour Research”, vol. 8(1–2).
Górny A. (2015), Occupational Health and Safety Management in the International Condition (Consistent with Objectives the ISO 45001 Standard), „Modern Management Review”, nr 22(4), https://doi.org/10.7862/rz.2015.mmr.55.
ISO (2022), https://www.iso.org/committee/4857129/x/catalogue/p/0/u/1/w/0/d/0 (data dostępu: 15.05.2022).
ISO 45003:2021 Occupational health and safety management – Psychological health and safety at work – Guidelines for managing psychosocial risks.
ISO/PAS 45005:2020 Occupational health and safety management – General guidelines for safe working during the COVID-19 pandemic.
ISO/TC 283 (2022), Occupational health and safety management, https://committee.iso.org/sites/tc283/home/projects/ongoing/ongoing-1.html (data dostępu: 15.05.2022).
ISOQAR (2022), ISO 45003 – nowy standard dotyczący zdrowia psychicznego w miejscu pracy, https://www.isoqar.pl/pl/aktualnosci/zloty-standard/iso-45003-%E2%80%93-nowy-standard-dotyczacy-zdrowia-psychicznego-w-miejscu-pracy (data dostępu: 15.05.2022).
Kucharska A., Śmierciak Ł. (2015), Zagrożenia psychospołeczne. Poradnik dla pracodawców i specjalistów służby bhp, Państwowa Inspekcja Pracy, Warszawa.
Leka S., Jain A. (2010), Health Impact of Psychosocial Hazards at Work: An Overview, WHO, Geneva (tłum. na język polski: Zagrożenia psychospołeczne w środowisku pracy i ich wpływ na zdrowie (2013), tłum. K. Orlak, Stowarzyszenie Zdrowa Praca, Warszawa).
Milczarek M., Schneider E., González E.R. (2009), OSH in Figures: Stress at Work – Facts and Figures, European Agency for Safety and Health at Work, Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg.
Molek-Winiarska D., Chomątowska B. (2020), Podejście do zagrożeń psychospołecznych i stresu w organizacjach w Polsce – wyniki badań własnych (w:) Zarządzanie kapitałem ludzkim – wyzwania, red. J. Cewińska, A. Krejner-Nowecka, S. Winch, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
Najder A., Potocka A. (2015), Psychospołeczne zagrożenia zawodowe i ich związek ze zdrowiem oraz funkcjonowaniem zawodowym pracowników ochrony zdrowia, „Pielęgniarstwo Polskie”, nr 3(57).
Pawłowska Z., Pęciłło M. (2018), Doskonalenie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy z uwzględnieniem wymagań i wytycznych normy międzynarodowej ISO 45001, Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa.
PKN (2022), Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy, https://wiedza.pkn.pl/web/wiedza-normalizacyjna/zarzadzanie-bezpieczenstwem-i-higiena-pracy (data dostępu: 15.05.2022).
PN-ISO 45001:2018 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania i wytyczne stosowania.
PN-N 18002:2011 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego.
Potocka A. (2011), Psychospołeczne zagrożenia zawodowe – zarys problemu (w:) Profilaktyka psychospołecznych zagrożeń w miejscu pracy – od teorii do praktyki. Podręcznik dla psychologów, red. D. Merecz, Oficyna Wydawnicza Instytutu Medycyny Pracy, Łódź.
Sadowski J. (2018), Wymagania dla systemu zarządzania BHP według nowej normy ISO 45001:2018, „Jakość”, nr 2.
Tan W. i in. (2020), Is Returning to Work during the COVID-19 Pandemic Stressful? A Study on Immediate Mental Health Status and Psychoneuroimmunity Prevention Measures of Chinese Workforce, „Brain, Behavior and Immunity”, vol. 87, https://doi.org/10.1016/j.bbi.2020.04.055.
WHO (1984), Psychosocial Factors at Work: Recognition and Control, Report of the Joint ILO/WHO Committee on Occupational Health, Occupational Safety and Health Series, no 56, WHO, Geneva.
WHO (2020), Mental Health and Psychosocial Considerations during the COVID-19 outbreak, https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/331490/WHO-2019-nCoV-MentalHealth-2020.1-eng.pdf (data dostępu: 15.05.2022).
Zając R. (2017), Podejście oparte na ryzyku w świetle wymagań normy PN-EN ISO 9001:2015-10, „Maszyny Górnicze”, nr 35(3).
Ziarko J. (2016), Organizacyjna wiedza o psychospołecznych zagrożeniach bezpieczeństwa pracy w zarządzaniu ryzykiem zawodowym, „Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka”, nr 4.
Zinovieva O.M., Merkulova A.M., Smirnova N.A., Shcherbakova E.A. (2022), Psychosocial Risk Management in Mining, „MIAB. Mining Informational and Analytical Bulletin", nr 1, https://doi.org/10.25018/0236_1493_2022_1_0_20.
