Zalecenia żywieniowe i formy ich upowszechniania

Ewa Pyrzyńska

Streszczenie


W wyniku przemian ekonomicznych rynek produktów żywnościowych w Polsce upodabnia się do rynków zachodnich. Globalizacja oraz wspólna polityka żywnościowa i zdrowotna Unii Europejskiej prowadzi również do ustalania zbliżonych zaleceń żywieniowych we wszystkich jej krajach. Wytyczne te mają na celu zmniejszenie odsetka osób cierpiących na coraz powszechniej występujące choroby cywilizacyjne, wynikające ze złych nawyków żywieniowych. Zawarte w zaleceniach informacje dotyczą ilości poszczególnych produktów żywnościowych, które powinny znaleźć się w codziennej diecie w celu zapewnienia organizmowi wszystkich niezbędnych składników przy zachowaniu prawidłowej wagi. Zalecenia żywieniowe nie są jednakowe dla wszyskich – należy je indywidualizować, np. ze względu na wiek czy płeć. Zalecenia żywieniowe przedstawiane są w formie graficznej w postaci piramid oraz talerzy (kół) zdrowego żywienia. Celem niniejszego opracowania jest zaprezentowanie zmian, jakie nastąpiły w zaleceniach żywieniowych i ich formach popularyzacji, na przykładzie Polski i USA.

Słowa kluczowe


zalecenia żywieniowe, piramida zdrowego żywienia, talerz zdrowia, racjonalne odżywianie

Pełny tekst

PDF

Literatura


Bender A.E. [1980], Człowiek i żywność, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Bernstein A.M. i in. [2010], Major Dietary Protein Sources and Risk of Coronary Heart Disease in Women, „Circulation”, nr 122.

Busch J. i in. [2010], Salt Reduction and the Consumer Perspective, „New Food”, nr 2.

Całyniuk B. i in. [2011], Piramida żywienia – wczoraj i dziś, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, nr 92(1).

Ciborowska H., Rudnicka A. [2010], Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.

Dietary Reference Intakes for Energy, Carbohydrate, Fiber, Fat, Fatty Acids, Cholesterol, Protein, and Amino Acids (Macronutrients) [2004], Institute of Medicine, The National Academies Press, Washington.

Fats and Cholesterol [2014], http://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/what-shouldyou-eat/fats-and-cholesterol/ (20.01.2014).

Gawęcki J. [2002], Racjonalne żywienie jako sztuka kompromisu, „Żywienie Człowieka i Metabolizm”, nr 4, suplement.

Gawęcki J., Mossor-Pietraszewska T. [2006], Kompendium wiedzy o żywności, żywieniu i zdrowiu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Gertig H., Gawęcki J. [2007], Żywienie człowieka. Słownik terminologiczny, PWN, Warszawa.

Haven J. i in. [2006], Developing the Consumer Interface for the MyPyramid Food Guidance System, „Journal of Nutrition Education and Behavior”, nr 38.

Healthy Eating Plate & Healthy Eating Pyramid [2014], http://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/healthy-eating-plate/ (20.02.2014).

Jarosz M. i in. [2012a], Zalecenia dotyczące żywienia i aktywności fizycznej [w:] Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja, red. M. Jarosz, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa.

Jarosz M. i in. [2012b], Woda i elektrolity [w:] Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja, red. M. Jarosz, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa.

Kozłowska-Wojciechowska M. [2004], Żyjmy w zdrowiu, czyli nowa piramida zdrowia, Prószyński i S-ka, Warszawa.

Kunachowicz H. i in. [2005], Tabele wartości odżywczej produktów spożywczych i potraw, wyd. 3, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa.

Kwasek M. [2010], Tendencje w spożyciu żywności w krajach Unii Europejskiej, IERiGŻ, Warszawa.

McCullough M.L. i in. [2002], Diet Quality and Major Chronic Disease Risk in Men and Women: Moving toward Improved Dietary Guidance, „The American Journal of Clinical Nutrition”, nr 76.

Leitzmann C., Keller M. [2010], Vegetarische Ernährung, Ulmer UTB, Stuttgart.

My Plate [2014], http://www.choosemyplate.gov/ (28.02.2014).

Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja [2012], red. M. Jarosz, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa.

Nuts for the Heart [2014], http://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/nuts-for-the-heart (20.06.2014).

Pan A. i in. [2011], Red Meat Consumption and Risk of Type 2 Diabetes: 3 Cohorts of U.S. Adults and an Updated Meta-analysis, „The American Journal of Clinical Nutrition”, nr 94 (4).

Podstawy teoretyczne programu „Trzymaj formę”. Poradnik dla nauczycieli [2010], wyd. 4, Główny Inspektorat Sanitarny, Polska Federacja Producentów Żywności, Warszawa.

Produktowe wytyczne żywieniowe dla krajów europejskich [2009], „Przegląd EUFIC”, nr 10, http://www.eufic.org/article/pl/page/RARCHIVE/expid/Produktowe-wytycznezywieniowe-dla-krajow-europejskich/ (28.02.2014).

Protein [2014], http://www.hsph.harvard.ed/nutritionsource/what-should-you-eat/protein/ (20.02.2014).

Sodium Intake for Adults and Children [2012], WHO, http://www.who.int/nutrition/publications/guidelines/sodium_intake_printversion.pdf (20.02.2014).

Sprawa spożycia soli w Europie [2010], „Współczesna Żywność”, nr 8, http://www.eufic.org/article/pl/4/35/artid/Sprawa-spozycia-soli-w-Europie/ (20.02.2014).

Sygut M. [2013a], Stawiamy na sport czy używki, „Rynek Zdrowia”, nr 10 (99).

Sygut M. [2013b], Choroby dietozależne, czyli nie wiemy co jemy, http://www.rynekzdrowia.pl/Wywiady/Choroby-dietozalezne-czyli-nie-wiemy-co-jemy,132523.html (28.02.2014).

The Nutrition Source [2014], http://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/.

USDA’s Food Guide Pyramid Booklet [1992], http://www.cnpp.usda.gov/Publications/MyPyramid/OriginalFoodGuidePyramids/FGP/FGPPamphlet.pdf (28.02.2014).

Venti C.A., Johnston C.S. [2002], Modified Food Guide Pyramid for Lactovegetarians and Vegans, „The Journal of Nutrition”, nr 132 (5).

Whole Grains [2014], http://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/whole-grains/ (20.02.2014).

Wiśniewska-Roszkowska K. [1987], Wegetarianizm, Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, Warszawa.

Zasady prawidłowego żywienia [2014], http://www.izz.waw.pl/pl?/option=comcontent-&view=article&id=7 (20.06.2014).




DOI: https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2014.0927.0306