Ekonomiczna wartość obszarów chronionych. Zarys problematyki i metodyka badań
DOI:
https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2014.0936.1208Słowa kluczowe:
obszary chronione, wartość środowiska, koncepcja pełnej wartości ekonomicznej, metoda kosztów podróży, metoda wyceny warunkowejAbstrakt
Artykuł zawiera zarys problematyki ekonomicznej wartości obszarów chronionych, w tym problemów metodycznych dotyczących wyceny dóbr przyrodniczych. Zaprezentowana w nim została koncepcja pełnej wartości ekonomicznej (total economic value concept), na którą składają się zarówno wartości użytkowe danego terenu (bezpośrednie, pośrednie i opcji), jak i wartości nieużytkowe (dziedziczone i istnienia). Przedstawione zostały wybrane metody stosowane w wycenie wartości użytkowych i nieużytkowych obszarów przyrodniczych (m.in. metoda kosztów podróży, metoda cen hedonicznych, metoda wyceny warunkowej).Downloads
Bibliografia
Arrow K.J., Solow R., Portney P.R., Leamer E.E., Radner R., Schuman H. [1993], Report of the NOAA Panel on Contingent Valuation; www.darrp.noaa.gov (dostęp: 8.01.2014).
Barbier E.B., Acreman M., Knowler D. [1997], Economic Valuation of Wetlands: a Guide for Policy Makers and Planners, Ramsar Convention Bureau, Gland.
Bartczak A. [2006], Wartość funkcji rekreacyjnej lasów w Polsce, „Ekonomia i Środowisko", nr 2(30).
Bartczak A., Lindhjem H., Navrud S., Zandersen M., Żylicz T. [2008], Valuing Forest Recreation on the National Level in a Transition Economy: The Case of Poland, „Forest Policy and Economics", vol. 10(7-8).
Bateman I.J., Langford I.H. [1997], Non-users' Willingness to Pay for a National Park: an Application and Critique of Contingent Valuation Method, „Regional Studies", vol. 31, nr 6, http://dx.doi.org/10.1080/00343409750131703.
Becla A., Czaja S., Zielińska A. [2012], Analiza kosztów - korzyści w wycenie środowiska przyrodniczego, Difin, Warszawa.
Bernaciak A., Gaczek W.M. [2002], Ekonomiczne aspekty ochrony środowiska, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.
Bernaciak A. [2011], Świadczenia ekosystemów jako podstawa określania wartości środowiska przyrodniczego na potrzeby planowania przestrzennego [w:] Lokalne i regionalne problemy gospodarki przestrzennej, red. W. Gulczyński, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Biznesu, Gorzów Wielkopolski.
Constanza R., d'Arge R., de Groot R., Farber S., Grasso M., Hannon B., Limburg K., Naeem S., O'Neill R.V., Paruelo J., Raskin R.G., Sutton P., van den Belt M.[1997], The Value of the World's Ecosystem Services and Natural Capital, „Nature", vol. 387, http://dx.doi.org/10.1038/387253a0.
Contingent Valuation: A Critical Assessment [1993], red. J.A. Hausman, Elsevier Science, Amsterdam.
Czaja S., Fiedor B. [2010], Ekonomia środowiska i ekologiczna jako filary ekonomii zrównoważonego rozwoju [w:] Ekonomia zrównoważonego rozwoju. Materiały do studiowania, red. B. Poskrobko, Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Białystok.
Czajkowski M., Buszko-Briggs M., Hanley N. [2009], Valuing Changes in Forest Biodiversity, „Ecological Economics", nr 68(12), http://dx.doi.org/10.1016/j.ecolecon.2009.06.016.
Diamond P.A., Hausman J.A. [1994], Contingent Valuation: Is Some Number Better than No Number?, „The Journal of Economic Perspectives", vol. 8(4), http://dx.doi.org/10.1257/jep.8.4.45.
Dixon J.A., Sherman P.B. [1990], Economics of Protected Areas: A New Look at Benefits and Costs, Earthscan, Publications Ltd, Washington.
Dumitraş D.E., Arion F.H., Merce E. [2011], A Brief Economic Assessment on the Valuation of National and Natural Parks: the Case of Romania, „Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca", vol. 39(1).
Economic Values of Protected Areas: Guidelines for Protected Area Managers [1998], red. A. Philips, IUCN, Gland, Switzerland and Cambridge, UK.
Famielec J. [1999], Straty i korzyści ekologiczne w gospodarce narodowej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Kraków.
Freeman A.M. [2003], The Measurement of Environmental and Resource Values: Theory and Methods, Resources for the Future, USA.
Getzner M. [2009], Economic and Cultural Values Related to Protected Areas. Part A: Valuation of Ecosystem Services in Tatra (PL) and Slovensky Raj (SK) National Parks, Final report, WWF-DCP, Vienna.
Getzner M. [2010], Ecosystem Services, Financing, and the Regional Economy: A Case Study from Tatra National Park, Poland, „Biodiversity", vol. 11(1-2), http://dx.doi.org/10.1080/14888386.2010.9712648.
Giergiczny M. [2009], Rekreacyjna wartość Białowieskiego Parku Narodowego, „Ekonomia i Środowisko", nr 2(36).
Ginalski A. [2011], Ochrona przyrody. Po co?, „Dzikie Życie", nr 7(207).
Hanley N., MacMillan D., Wright R.E., Bullock C., Simpson I., Parsisson D., Crabtree B. [1998], Contingent Valuation versus Choice Experiments: Estimating the Benefits of Environmentally Sensitive Areas in Scotland, „Journal of Agricultural Economics", vol. 49(1), http://dx.doi.org/10.1111/j.1477-9552.1998.tb01248.x.
Jastrzębska E.M. [2009], Metoda kosztu podróży [w:] Metody szacowania korzyści i strat w dziedzinie ochrony środowiska i zdrowia, red. P. Jeżowski, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa.
Jeżowski P. [2002], Metoda deklarowanych preferencji na tle metod analizy i wyceny wartości ekologicznych [w:] Ocena i wycena zasobów przyrodniczych, red. J. Szyszko, J. Rylke, P. Jeżowski, Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
Jeżowski P. [2009] Metoda wyceny warunkowej [w:] Metody szacowania korzyści i strat w dziedzinie ochrony środowiska i zdrowia, red. P. Jeżowski, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa.
Lorek E. [2011], Ekonomia zrównoważonego rozwoju w badaniach polskich i niemieckich [w:] Transformacja gospodarki - poziom krajowy i międzynarodowy, red. B. Kłos, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Studia Ekonomiczne, nr 90.
Malik K. [2004], Efektywność zrównoważonego i trwałego rozwoju w wymiarze lokalnym i regionalnym, Wydawnictwo Instytut Śląski, Opole.
Markowska A., Żylicz T. [1999], Costing an International Public Good: The Case of the Baltic Sea, „Ecological Economics", vol. 30, http://dx.doi.org/10.1016/s0921-8009(98)00138-4.
Panasiuk D. [2001], Wycena środowiska metodą kosztów podróży w praktyce. Wartość turystyczna Pienińskiego Parku Narodowego [w:] Ekonomia a rozwój zrównoważony, t. 2, Wdrażanie, red. F. Piontek, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok.
Pawlikowski J.G. [1938], O lice Ziemi, Państwowa Rada Ochrony Przyrody, Warszawa.
Pawlikowski J.G. [2010], Kultura a natura i inne manifesty ekologiczne, Biblioteka Obywatela, Łódź.
Pawlikowski J.G. [1927], Prawo ochrony przyrody, Państwowa Rada Ochrony Przyrody, Kraków.
Pearce D. [1993], Economic Values and the Natural World, Earthscan, London.
Pearce D., Moran D. [1994], The Economic Value of Biodiversity, Earthscan, London.
Pendleton L.H. [1995], Valuing Coral Reef Protection, „Ocean & Coastal Management", vol. 26(2), http://dx.doi.org/10.1016/0964-5691(95)00007-o.
Pietraszewski W. [1985], Wartość przestrzeni w planowaniu, PWN, Warszawa.
Považan R., Getzner M., Švajda J. [2014], Value of Ecosystem Services in Mountain National Parks. Case Study of Veľká Fatra National Park (Slovakia), „Polish Journal of Environmental Studies", vol. 23(5).
Poskrobko B. [2012], Metodyczne aspekty ekonomii zrównoważonego rozwoju, „Ekonomia i Środowisko", nr 3(43).
Radecki W. [1990], Zarys dziejów prawnej ochrony przyrody i środowiska w Polsce, Oddział Akademicki PTTK w Krakowie, Regionalna Pracownia Krajoznawcza, Kraków.
Shavell S. [1993], Contingent Valuation of the Nonuse Value of Natural Resources: Implications for Public Policy and the Liability System [w:] Contingent Valuation: A Critical Assessment, red. J. Hausman, Elsevier Science, Amsterdam.
Shechter M. [1996], Wycena środowiska [w:] Ekonomia środowiska i zasobów naturalnych, red. H. Folmer, L. Gabel, H. Opschoor, T. Żylicz (red. wyd. polskiego), Wydawnictwo Krupski i S-ka, Warszawa.
Sinden J.A. [1994], A Review of Environmental Valuation in Australia, „Review of Marketing and Agricultural Economics", vol. 62(3).
Szyszko J. [2002], Zarys stanu środowiska naturalnego (przyczyny, perspektywy, szanse i trudności) [w:] Ocena i wycena zasobów przyrodniczych, red. J. Szyszko, J. Rylke, P. Jeżowski, Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
Winpenny J.T. [1995], Wartość środowiska. Metody wyceny ekonomicznej, PWE, Warszawa.
Woś A. [1995], Ekonomia odnawialnych zasobów naturalnych, PWN, Warszawa.
Woś A. [2002], Wycena zasobów naturalnych [w:] Ocena i wycena zasobów przyrodniczych, red. J. Szyszko, J. Rylke, P. Jeżowski, Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
Żylicz T. [2000], Costing Nature in a Transition Economy: Case Studies in Poland, Edward Elgar Publ., Cheltenham.
Żylicz T. [2004], Ekonomia środowiska i zasobów naturalnych, PWE, Warszawa.
Żylicz T. [2006], Ekonomiczna wycena środowiska przyrodniczego, „Ekonomia i Środowisko", nr 1(29).
Żylicz T. [2012], Valuating Ecosystem Services, „Ekonomia i Środowisko", nr 2(42).
