Ugrupowania integracyjne – etap czy bariera globalizacji? Porównawcza analiza wewnętrznej orientacji handlu

Abstrakt

Do oceny skutków istnienia regionalnych ugrupowań integracyjnych stosuje się różne wskaźniki intensywności handlu. Jednym z nich jest wskaźnik wewnętrznej orientacji handlu (regional trade introversion index – RTII). Celem opracowania jest odpowiedź na pytanie badawcze, czy wewnątrz wybranych 17 regionalnych ugrupowań integracyjnych w latach 1995–2012 miała miejsce intensyfikacja wymiany handlowej i czy odbyła się ona kosztem wymiany z resztą świata. Przedmiotem badania są ugrupowania pochodzące ze wszystkich kontynentów i różniące się zarówno liczbą państw członkowskich i zakresem integracji, jak też poziomem oraz dynamiką rozwoju (m.in. AFTA, ANZCERTA, APTA, CIS, ECO, ECOWAS, EFTA, EU, GCC, LAIA, MERCOSUR, NAFTA i SADC). Badane ugrupowania różnią się potencjałem gospodarczym, zamożnością mieszkańców, otwartością handlową oraz regionalną orientacją wymiany towarowej. Ugrupowania skupiające względnie mniej zamożnych mieszkańców cechuje albo wysoka otwartość, albo wysoka regionalna (wewnętrzna) orientacja handlowa. Czynią one handel z zagranicą (na preferencyjnych lub niepreferencyjnych warunkach) instrumentem wzrostu gospodarczego. Ugrupowania skupiające zamożnych mieszkańców są albo silnie zorientowane na handel z partnerami spoza ugrupowania, albo ich wewnętrzna orientacja handlowa nie zwiększa się (w ostatnim przypadku zachowują się tak, jakby natrafiły na granice możliwości intensyfikacji handlu wewnętrznego).