Bogaci i biedni na rynku kredytowym w Polsce. Analiza porównawcza dla lat 2000–2013
DOI:
https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2016.0950.0205Słowa kluczowe:
badanie budżetów gospodarstw domowych, kredyty konsumenckie, wydatki konsumpcyjne, motywy zadłużeniaAbstrakt
Współcześnie międzyokresowa substytucja konsumpcji dokonywana jest z wykorzystaniem na szeroką skalę rynku kredytowego. Głównym czynnikiem określającym poziom konsumpcji i możliwość zadłużania się jest dochód konsumentów. Celem artykułu jest zbadanie, w jakim stopniu konsumenci o niskich i wysokich dochodach korzystają z kredytów. Podjęto również próbę zidentyfikowania czynników, które wpływają na prawdopodobieństwo bycia zadłużonym. Analizie poddano także wysokość obciążenia budżetów gospodarstw domowych spłatami kredytów w zależności od poziomu zamożności. W artykule wykorzystano nieidentyfikowalne dane z badania budżetów gospodarstw domowych z lat 2000–2013 oraz dane pochodzące z badania „Diagnoza społeczna”. Do weryfikacji problemów badawczych wykorzystano metody analizy struktury oraz modelowanie regresyjne z uwzględnieniem modeli dla dwumianowych zmiennych jakościowych.
Wyniki badań wskazują na odmienny sposób wykorzystania kredytów przez gospodarstwa domowe o niskich i wysokich dochodach, co znajduje odbicie w zróżnicowaniu struktury konsumpcji. W analizowanym okresie zauważalny jest wzrost obciążeń spłatami kredytów budżetów gospodarstw domowych o wysokich dochodach. Rezultaty badań wskazują, że dochód, wykształcenie i miejsce zamieszkania w największym stopniu determinują korzystanie z kredytów.
Downloads
Bibliografia
Antonides G., van Raaij W.F. [2003], Zachowanie konsumenta. Podręcznik akademicki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Bankowość detaliczna. Potrzeby, szanse i zagrożenia [2005], red. G. Rytelewska, PWE, Warszawa.
Bankructwa gospodarstw domowych. Perspektywa ekonomiczna i społeczna [2008], red. B. Świecka, Difin, Warszawa.
Budżety gospodarstw domowych w 2013 r. [2014], Informacje i Opracowania Statystyczne, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
Bywalec C. [2009], Ekonomika i finanse gospodarstw domowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Chang B. [2008], Greater Access to Consumer Credit. Impact on Low vs. High Income Groups, VDM Verlag Dr. Müller, Saarbrücken.
Cox D., Jappelli T. [1993], The Effect of Borrowing Constraints on Consumer Liabilities, „Journal of Money, Credit, and Banking”, vol. 25, nr 2, http://dx.doi.org/10.2307/2077836.
Dauten C.A. [1956], Financing the American Consumer, Consumer Credit Monograph no. 1, American Investment Company of Illinois, St. Louis.
Diagnoza społeczna 2009. Warunki i jakość życia Polaków. Raport [2009], red. J. Czapiński,
T. Panek, Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa.
Duca J.V., Rosenthal S.S. [1993], Borrowing Constraints, Household Debt, and Racial Discrimination in Loan Markets, „Journal of Financial Intermediationi”, vol. 3, nr 1, http://dx.doi.org/10.1006/jfin.1993.1003.
Duesenberry J.S. [1952], Income, Saving, and the Theory of Consumer Behavior, Harvard University Press, Harvard–Cambridge.
Fatuła D. [2010], Zachowania polskich gospodarstw domowych na rynku finansowym, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Seria specjalna: Monografie, nr 192, Kraków.
Frederick S., Loewenstein G., O’Donoghue T. [2002], Time Discounting and Time Preference: A Critical Review, „Journal of Economic Literature”, vol. 40, nr 2, http://dx.doi.org/10.1257/jel.40.2.351.
Grant C. [2007], Estimating Credit Constraints among US Households, „Oxford Economic Papers”, vol. 59, nr 4, http://dx.doi.org/10.1093/oep/gpm024.
Herendeen J.B. [1974], The Role of Credit in the Theory of the Household, „The Journal of Consumer Affairs”, vol. 8, nr 2, http://dx.doi.org/10.1111/j.1745-6606.1974.tb00538.x.
Maddala G.S. [2006], Ekonometria, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Malina A. [2004], Wielowymiarowa analiza przestrzennego zróżnicowania struktury gospodarki Polski według województw, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Seria specjalna: Monografie, nr 162, Kraków.
Mikroekonometria. Modele i metody analizy danych indywidualnych [2012], red.
M. Gruszczyński, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa.
Ottaviani C., Vandone D. [2011], Impulsivity and Household Indebtedness: Evidence from Real Life, „Journal of Economic Psychology”, vol. 32, nr 5, http://dx.doi.org/10.1016/j.joep.2011.05.002.
Park S., Rodrigues A.P. [2000], Is Aggregate Consumer Borrowing Consistent with the Permanent Income Hypothesis?, „The Manchester School”, vol. 68, nr 3, http://dx.doi.org/10.1111/1467-9957.00195.
Reifner U., Kiesilainen J., Huls N., Springeneer H. [2003], Consumer Overindebtedness and Consumer Law in the European Union. Final Report, http://www.ecri.eu/new/system/files/26+consumer_overindebtedness_consumer_law_eu.pdf (dostęp: 4.02.2015).
Sytuacja bytowa gospodarstw domowych w 2003 r. (w świetle wyników ankietowego badania warunków życia ludności) [2004], Departament Statystyki Społecznej, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
Vandone D. [2009], Consumer Credit in Europe. Risk and Opportunities of a Dynamic Industry, Springer Physica-Verlag, Berlin–Heidelberg.
Wałęga A. [2013], Nierówności dochodowe w kontekście przystąpienia Polski do Unii Europejskiej [w:] Ekonomia, red. J. Sokołowski, M. Rękas, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 305, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.
Wałęga G. [2013], Kredytowanie gospodarstw domowych, PWE, Warszawa.
Zalega T. [2014], Upadłość konsumencka a zadłużanie się miejskich gospodarstw domowych w Polsce w okresie kryzysu, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy”, nr 38.
