Postawy wspierające podejmowanie zachowań proaktywnych przez pracowników przedsiębiorstw sektora BSS
DOI:
https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2021.0991.0104Słowa kluczowe:
ekonomia personalna, zachowania proaktywne, motywacja do pracy, satysfakcja z pracy, realizacja kontraktu psychologicznego, sektor nowoczesnych usług biznesowych (BSS)Abstrakt
Cel: Celem artykułu jest identyfikacja roli, jaką odgrywa przyjmowanie postaw motywacji do pracy i satysfakcji z niej w kształtowaniu zachowań proaktywnych pracowników zatrudnionych w przedsiębiorstwach sektora BSS (business services sector).
Metodyka badań: Przedstawiono wyniki badań jakościowych (20 wywiadów indywidualnych IDI – individual in-depth interview) przeprowadzonych na grupie pracowników i przełożonych.
Wyniki badań: Celem badań była odpowiedź na pytanie, czy występowanie postaw pracowniczych związanych z motywacją do pracy i satysfakcją z niej może wpływać na podejmowanie przez pracowników zachowań proaktywnych. Kwestia ta została rozpatrzona z punktu widzenia obydwu badanych grup (pracowników i przełożonych), co pozwala na spojrzenie na powyższy problem z różnych perspektyw i porównanie ich ze sobą. Przeprowadzona analiza narracji stanowi subiektywną egzemplifikację wątków tematycznych reprezentujących podejmowanie postaw wspierających występowanie zachowań proaktywnych.
Wnioski: Artykuł prezentuje teoretyczne ujęcie zagadnień dotyczących motywacji do pracy i satysfakcji z niej oraz proaktywności pracowników, ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki sektora BSS. Na podejmowanie przez pracowników działań proaktywnych mają wpływ różne czynniki związane m.in. z realizacją kontraktu psychologicznego, którego efektem jest przyjmowanie określonych postaw i zachowań obydwu stron kontraktu w postaci motywacji do pracy i satysfakcji z niej.
Wkład w rozwój dyscypliny: Badania stanowią ważny wkład w literaturę z zakresu kształtowania kontraktu psychologicznego w organizacji. Wskazują bowiem na mechanizmy kształtujące określone postawy i zachowania proaktywne powstające w sytuacji realizacji kontraktu psychologicznego. Opracowanie wychodzi naprzeciw postawionym wyzwaniom i jest jednym z nielicznych badań dotyczących specyfiki sektora BSS.
Downloads
Bibliografia
Aziri B. (2011), Job Satisfaction: A Literature Review, „Management Research and Practice”, vol. 3, nr 4.
Bal P.M., De Lange A.H., Zacher H., Van der Heijden B.I.J.M. (2013), A Lifespan Perspective on Psychological Contracts and Their Relations with Organizational Commitment, „European Journal of Work and Organizational Psychology”, vol. 22, nr 3, https://doi.org/10.1080/1359432x.2012.741595.
Bandura A. (1968), Social Foundations of Thought and Action: A Social Cognitive Theory, Prentice-Hall, Englewood Cliffs, NJ.
Bateman T.S., Crant J.M. (1993), The Proactive Component of Organizational Behavior: A Measure and Correlates, „Journal of Organizational Behavior”, vol. 14, nr 2, https://doi.org/10.1002/job.4030140202.
Behery M., Abdallah S., Parakandi M., Kukunuru S. (2016), Psychological Contracts and Intention to Leave with Mediation Effect of Organizational Commitment and Employee Satisfaction at Times of Recession, „Review of International Business and Strategy”, vol. 26, nr 2, https://doi.org/10.1108/RIBS-01-2014-0013.
Blau P.M. (2009), Wymiana i władza w życiu społecznym, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
Bortnowska H., Stankiewicz J. (2005), Kształtowanie wizerunku pracodawcy i reputacji przedsiębiorstwa a satysfakcja z pracy „klientów wewnętrznych” (w:) Oblicza współczesnego zarządzania organizacją, red. J. Stankiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
Conway N., Briner R. (2009), Fifty Years of Psychological Contract Research: What Do We Know and What Are the Main Challenges? (w:) International Review of Industrial and Organizational Psychology, red. G.P. Hodgkinson, J.K. Ford, John Wiley & Sons, Chichester, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9780470745267.
Coyle-Shapiro J.A.-M., Conway N. (2009), Exchange Relationships: An Examination of Psychological Contracts and Perceived Organizational Support, „Journal of Applied Psychology”, vol. 90, https://doi.org/10.1037/0021-9010.90.4.774.
Coyle-Shapiro J.A.-M., Kessler I. (2000), Consequences of the Psychological Contract for the Employment Relationship: A Large Scale Survey, „Journal of Management Studies”, vol. 37, nr 7, https://doi.org/10.1111/1467-6486.00210.
Coyle-Shapiro J.A.-M., Shore L.M. (2007), The Employee-Organization Relationship: Where Do We Go from Here?, „Human Resource Management Review”, vol. 17, nr 2, https://doi.org/10.1016/j.hrmr.2007.03.008.
Crant J.M. (2000), Proactive Behavior in Organizations, „Journal of Management”, vol. 26, nr 3, https://doi.org/10.1177/014920630002600304.
Demerouti E., Bakker A.B., Gevers J.M.P. (2015), Job Crafting and Extra-role Behavior: The Role of Work Engagement and Flourishing, „Journal of Vocational Behavior”, vol. 91, https://doi.org/10.1016/j.jvb.2015.09.001.
Eriksen T.H. (2001), Tyranny of the Moment: Fast and Slow Time in the Information Age, Pluto Press, London.
Fay D., Frese M. (2001), The Concept of Personal Initiative: An Overview of Validity Studies, „Human Performance”, vol. 14, nr 1, https://doi.org/10.1207/S15327043HUP1401_06.
Gadrey J., Gallouj F. (2002), Productivity Innovation and Knowledge in Services, Edward Elgar Publishing, Cheltenham, https://doi.org/10.4337/9781781950203.00021.
Grant A.M., Ashford S.J. (2008), The Dynamics of Proactivity at Work, „Research in Organizational Behavior”, vol. 28, https://doi:10.1016/j.riob.2008.04.002.
Griep Y., Cooper C., Robinson S., Rousseau D., Hansen S.D., Tomprou M., Linde B.J. (2019), Psychological Contracts: Back to the Future (w:) Handbook of Research on the Psychological Contract at Work, red. Y. Griep, C. Cooper, Edward Elgar Publishing, Cheltenham, UK.
Hicks J.A., King L.A. (2007), Meaning in Life and Seeing the Big Picture: Positive Affect and Global Focus, „Cognition & Emotion”, vol. 21, https://doi.org/10.1080/02699930701347304.
Hobfoll E. (2006), Stres, kultura i społeczność, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Jemielniak D., Koźmiński A.K. (2012), Zarządzanie wiedzą. Podręcznik akademicki, Wolters Kluwer, Warszawa.
Kahana E., Kahana B., Zhang J. (2005), Motivational Antecedents of Preventive Proactivity in Late Life: Linking Future Orientation and Exercise, „Motivation and Emotion”, vol. 29, nr 4, https://doi.org/10.1007/s11031-006-9012-2.
Koźmiński A., Piotrowski W. (1999), Zarządzanie. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Kristof-Brown A.L., Billsberry J. (2013), Organizational Fit. Key Issues and New Directions, John Wiley & Sons, Oxford.
Larsen J.N. (2001), Knowledge, Human Resources and Social Practice: The Knowledge Intensive Business Services Firm as a Distributed Knowledge System, „The Service Industries Journal”, vol. 21, nr 1, https://doi.org/10.1080/714004998.
Morrison E.W., Phelps C.C. (1999), Taking Charge at Work: Extrarole Efforts to Initiate Workplace Change, „Academy of Management Journal”, vol. 42, nr 4, https://journals.aom.org/doi/10.5465/257011.
Oleksyn T. (2016), Zarządzanie zasobami ludzkimi w organizacji, Wolters Kluwer, Warszawa.
Oshagbemi T. (1999), Overall Job Satisfaction: How Good Are Single Versus Multiple-item Measures?, „Journal of Managerial Psychology”, vol. 14, nr 5, https://doi.org/10.1108/02683949910277148.
Parker S.K., Bindl U.K. (2017), Proactivity at Work. Making Things Happen in Organizations, Routledge Taylor & Francis, New York.
Parker S.K., Bindl U.K., Strauss K. (2010), Making Things Happen: A Model of Proactive Motivation, „Journal of Management”, vol. 36, nr 4, https://doi.org/10.1177/0149206310363732.
Parker S.K., Collins C.G. (2010), Taking Stock: Integrating and Differentiating Multiple Proactive Behaviors, „Journal of Management”, vol. 36, nr 3, https://doi.org/10.1177/0149206308321554.
Parker S.K., Williams H., Turner N. (2006), Modeling the Antecedents of Proactive Behavior at Work, „Journal of Applied Psychology”, vol. 91, nr 3, https://doi.org/10.1037/0021-9010.91.3.636.
Ratajczak Z. (2012), Przedsiębiorczość. Źródła i uwarunkowania psychologiczne, Difin, Warszawa.
Robbins S.P., Judge T.A., Millett B., Waters-Marsh T. (2008), Organisational Behavior, wyd. 5, Prentice-Hall, Australia.
Rogozińska-Pawełczyk A. (2019), Significance of the Psychological Contract for the Relationship between Highly Effective HRM Systems and Employee Productivity, „Organization and Management”, vol. 3, nr 186.
Rogozińska-Pawełczyk A. (2020), Work Satisfaction and the Relationship between the Psychological Contract and an Employee’s Intention to Quit. The Results of a Survey of Public Administration Employees in Poland, „Journal of East European Management Studies”, vol. 20, nr 25, https://doi.org/10.5771/0949-6181-2020-2-301.
Rousseau D.M. (1989), Psychological and Implied Contracts in Organizations, „Employee Responsibilities and Rights Journal”, vol. 2, http://dx.doi.org/10.1007/BF01384942.
Saari L.M., Judge T.A. (2004), Employee Attitudes and Job Satisfaction, „Human Resource Management”, vol. 43, https://doi.org/10.1002/hrm.20032.
Scott S.G., Bruce R.A. (1994), Determinants of Innovative Behavior: A Path Model of Individual Innovation in the Workplace, „Academy of Management Journal”, vol. 37, nr 3, https://doi.org/10.5465/256701.
Sikorski C. (2004), Motywacja jako wymiana – modele relacji między pracownikiem a organizacją, Difin, Warszawa.
Sirilli G., Evangelista R. (1998), Technological Innovation in Services and Manufacturing: Results from Italian Surveys, „Research Policy”, vol. 27, nr 9, https://doi.org/10.1016/s0048-7333(98)00084-5.
Stammen K. (2003), Bank One, Hospital Get Psychologically Healthy Workplace Awards in Ohio, Knight Ridder Tribune Business News, Ohio.
Sturges J., Conway N., Guest D., Liefooghe A. (2005), Managing the Career Deal: The Psychological Contract as a Framework for Understanding Career Management, Organizational Commitment and Work Behavior, „Journal of Organizational Behavior”, vol. 26, nr 7, https://doi.org/10.1002/job.341.
Suazo M.M., Martínez P.G., Sandoval R. (2009), Creating Psychological and Legal Contracts through Human Resource Practices: A Signaling Theory Perspective, „Human Resource Management Review”, vol. 19, nr 2, https://doi.org/10.1016/j.hrmr.2008.11.002.
Tosun N., Ulusoy H. (2017), The Relationship of Organizational Commitment, Job Satisfaction and Burnout on Physicians and Nurses?, „Journal of Economics and Management”, vol. 28, nr 2.
Van Dyne, L., LePine, J. A. (1998), Helping and Voice Extra-Role Behaviors: Evidence of Construct and Predictive Validity, „Academy of Management Journal”, vol. 41, nr 1, https://doi.org/10.5465/256902.
Wojtczuk-Turek A. (2016), Wspieranie produktywności pracowników wiedzy. Rola zarządzania zasobami ludzkimi i dopasowania człowiek–organizacja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Wu Ch-H., Li W.-D. (2017), Individual Differences in Proactivity (w:) Proactivity at Work. Making Things Happen in Organizations, red. S.K. Parker, U.K. Bindl, Routledge Taylor & Francis, New York.
Xiong Z., Ye J., Wang P. (2017), Psychological Contract and Turnover Intention of Dispatched Employees: Mediating Effects of Job Satisfaction and Organizational Commitment, „Revista de cercetare şi intervenţie socială”, vol. 56.
Yang M.L. (2012), Transformational Leadership and Taiwanese Public Relations Practitioners’ Job Satisfaction and Organizational Commitment, „Social Behavior and Personality an International Journal”, vol. 40, https://doi.org/10.2224/sbp.2012.40.1.31.
