Nietykalność i integralność w projekcie księgi pierwszej Kodeksu cywilnego – analiza prawnoporównawcza
DOI:
https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2015.0948.1206Słowa kluczowe:
tożsamość, integralność, nietykalność, dobra osobiste, prywatnośćAbstrakt
W artykule zwrócono uwagę na zagadnienie poszerzenia treści art. 21 projekt pierwszej księgi Kodeksu cywilnego o dwa ściśle ze sobą związane dobra osobiste, tj. nietykalność i integralność. Proponowane poszerzenie treści zbioru dóbr osobistych potwierdza dotychczasowe stanowisko doktryny, co do potrzeby zagwarantowania szczególnej ochrony cennym dla jednostki i narażonym na szczególne zagrożenie wartościom w postaci wskazanych dóbr. Z przedstawionej analizy prowadzonej na podstawie międzynarodowych aktów i dokumentów oraz orzecznictwa ETPC wynika, że pojęcie integralności jest niewątpliwie zakorzenione w podstawowych prawach człowieka, takich jak godność, wolność, prywatność, a jego zakres interpretacyjny jest bardzo szeroki, pozwalający na wyodrębnienie rozmaitych ujęć i postaci integralności, m.in. integralności biologicznej, genetycznej, moralnej, seksualnej.Downloads
Bibliografia
Bidziński Z., Serda J. [1986], Cywilnoprawna ochrona dóbr osobistych w praktyce sądowej [w:] Dobra osobiste i ich ochrona w polskim prawie cywilnym, red. J.S. Piątowski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Bonde J.P. [2004], Konstytucja Unii Europejskiej – wersja z komentarzami, www.en.euab.com (dostęp: 2.01.2015).
Cisek A. [1989], Dobra osobiste i ich niemajątkowa ochrona w Kodeksie cywilnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Cox D., La Caze M., Levine M.P. [1999], Should We Strive for Integrity?, „Journal of Value Inquiry”, nr 33(4).
Dmowski S., Rudnicki S. [2003], Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga 1. Część ogólna, wyd. 5, LexisNexis, Warszawa.
Dobrodziej E. [2003], Ochrona dóbr osobistych. Aspekty prawne i praktyczne, „AJG”, Ośrodek Postępu Organizacyjnego, Bydgoszcz.
Godlovitch S. [1993], The Integrity of Musical Performance, „Journal of Aesthetics and Art Criticism”, vol. 51(4), http://dx.doi.org/10.2307/431890.
Grzybowski S. [1974], System prawa cywilnego, t. I, wyd. 1, Ossolineum, Wrocław.
Jackiewicz A. [2003], Problematyka praw człowieka w świetle Karty praw podstawowych w aspekcie integracji Polski z Unią Europejską, „Studia Europejskie”, nr 2.
Jasudowicz T. [1998], Europejskie standardy bioetyczne: wybór materiałów, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”, Toruń.
Jasudowicz T., Czepek J., Kapelańska-Pręgowska J. [2014], Międzynarodowe standardy bioetyczne. Dokumenty i orzecznictwo, ABC a Wolters Kluwer business, Warszawa.
Kędzia Z. [1989], Prawo człowieka do integralności, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjplogiczny”, z. 3.
Klecha K. [2002], Integralność osoby ludzkiej w ujęciu Karty praw podstawowych, „Prawa Człowieka”, z. 8.
Księga pierwsza Kodeksu cywilnego. Projekt z uzasadnieniem [2008], red. A. Flisek, C.H. Beck, Warszawa.
Lang W. [2004], Prawa podmiotowe i prawa człowieka [w:] Księga jubileuszowa Profesora Tadeusza Jasudowicza, red. J. Białocerkiewicz, M. Balcerzak, A. Czeczko-Durlak, TNOiK „Dom Organizatora”, Toruń.
Michalska A., Twardowski T. [1999], Prawo człowieka do integralności genetycznej, „Państwo i Prawo”, z. 5.
Michałowska K. [2014], Charakter prawny i znaczenie zgody pacjenta na zabieg medyczny, Difin, Warszawa.
Pazdan M. [2011], Komentarz do art. 23 k.c. [w:] Kodeks cywilny, t. I, red. K. Pietrzykowski, wyd. 6, C.H. Beck, Warszawa.
Pazdan M. [2012], Dobra osobiste i ich ochrona [w:] System prawa prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, wyd. 2, C.H. Beck, Instytut Nauk Prawnych PAN, Warszawa.
Piechowiak M. [1999], Filozofia praw człowieka. Prawa człowieka w świetle ich ochrony, TN KUL, Lublin.
Pietrzak H. [2014], Prawo do ustalenia tożsamości w polskim porządku prawnym, Aspra, Warszawa.
Podręcznik europejskiego prawa o ochronie danych osobowych [2014], Rada Europy, Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg.
Pojęcie tożsamości [1998], „Zakorzenienie”, nr 1, www.zakorzenienie.most.org.pl (dostęp: 6.01.2015).
Radwański Z. [1996], Prawo cywilne. Część ogólna, wyd. 2, C.H. Beck, Warszawa.
Radwański Z. [2005], Prawo cywilne. Część ogólna, wyd. 6, C.H. Beck, Warszawa.
Roagna I. [2012], Ochrona prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka, Rada Europy, Strasburg.
Safjan M. [2002], Refleksje wokół konstytucyjnych uwarunkowań rozwoju ochrony dóbr osobistych, „Kwartalnik Prawa Prywatnego”, z. 1.
Sieghardt P. [1985], The Lawful Rights of Mankind. An Introduction to the International Legal Code of Human Rights, Oxford University Press, Oxford.
Skorek A. [2009], Prawo człowieka do integralności w Traktacie ustanawiającym konstytucję dla Europy, cz. I, „Prawo i Medycyna”, nr 11(34).
Smith J.M. [2006], Wybrane zagadnienia ochrony dóbr osobistych oraz odpowiedzialności deliktowej i kontraktowej [w:] Zielona księga. Optymalna wizja Kodeksu cywilnego w Rzeczypospolitej Polskiej, red. Z. Radwański, Ministerstwo Sprawiedliwości, Warszawa.
Szpunar A. [1979], Ochrona dóbr osobistych, PWN, Warszawa.
Świderska M. [2004], Przymus leczenia i innych zabiegów medycznych, „Prawo i Medycyna”, nr 3(16).
Wąsiewicz-Szczepańska A. [2000], Interamerykański system ochrony praw człowieka [w:] Ochrona praw człowieka w świecie, red. L. Wiśniewski, Branta, Bydgoszcz–Poznań.
Williams B. [1981], Persons, Character and Morality, Cambridge University Press, Cambridge.
Wróbel M. [2007], Główne założenia projektu Kodeksu cywilnego, „Monitor Prawniczy”, nr 14.
Akty prawne:
African Charter on Human and Peoples’ Rights z 1979 r.
Amerykańska Konwencja Praw Człowieka, podpisana w San Jose w 1969 r.
Final Act of the International Conference on Human Rights, UN Publications No. E 68. XIV, 2.
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej z 7 grudnia 2000 r.
Konwencja o ochronie praw człowieka i godności osoby ludzkiej w kontekście zastosowań biologii i medycyny: Konwencja o prawach człowieka i biomedycynie, przyjęta przez Komitet Ministrów w dniu 19 listopada 1996 r.
Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z dnia 3 września 1953 r., www.bip.ms.gov.pl/pl/prawa-czlowieka (dostęp: 15.01.2015).
Konwencja o prawach człowieka i biomedycynie, przyjęta przez Komitet Ministrów w dniu 19 listopada 1996 r.
Powszechna deklaracja w sprawie genomu ludzkiego i praw człowieka z 11 listopada 1997 r.
Protokół dodatkowy do Konwencji bioetycznej w sprawie testów genetycznych wykonywanych w celach medycznych, otwarty do podpisu 27 listopada 2008 r.
Ustawa z dnia 23.04.1964 r., Kodeks cywilny, Dz.U., nr 16, poz. 93 ze zm.
Orzecznictwo:
Wyrok ETPC z 25 stycznia 2000 r., Bensaid vs. Zjednoczone Królestwo, 53025/99, www.ptpa.org.pl (dostęp: 10.01.2015).
Wyrok ETPC z 16 maja 2002 r., Worva vs. Polska, 26624/95, www.ptpa.org.pl (dostęp: 10.01.2015).
Wyrok ETPC z 9 marca 2004 r., Glass vs. Zjednoczone Królewstwo, 61827/00, www.coe.int (dostęp: 10.01.2015).
Wyrok ETPC z 13 maja 2008 r., Juhnke vs. Turcja, nr 52515/99, www.coe.int (dostęp: 10.01.2015).
Wyrok ETPC z 27 kwietnia 2010 r., Ciubotaru vs. Mołdawia, nr 27138/04, www.ptpa.org.pl (dostęp: 10.01.2015).
Wyrok ETPC z 7 lutego 2012 r., Von Hannover vs. Niemcy (nr 2), 40660/08, LEX, nr 1104747.
Wyrok ETPC z 3 kwietnia 2012 r., Gillberg vs. Szwecja, 41723/06, LEX, nr 1130644.
Wyrok ETPC z 21 czerwca 2012 r., E.S. vs. Szwecja, 5786/08, LEX, nr 1169113.
Wyrok ETPC z 7 lipca 2012 r., Axel Springer AG vs. Niemcy, 39954/08, LEX, nr 1104745.
Wyrok ETPC z 30 października 2012 r., P. i S. vs. Polska, 57375/08, LEX, nr 1223096.
Wyrok ETPC z 16 kwietnia 2013 r., Aswat vs. Zjednoczone Królestwo, 17299/12, www.hfhr.pl (dostęp: 10.01.2015).
Wyrok s. apel. w Białymstoku z 9 sierpnia 2012 r., sygn. II AKa 137/12, LEX, nr 1217652.
Wyrok SN z 27 sierpnia 1968 r., OSPIKA 1969, poz. 165.
Wyrok SN z 25 maja 2011 r., II CSK 537/10, LEX, nr 846563.
